فرهنگی و هنری

مرگ ناگهانی "مایکل جکسون"

به قلم : شهلا رستمی

تاریخ انتشار مقاله  27/06/2009 به روز شده  03/07/2009 15:46 TU

مرگ ناگهانی "مایکل جکسون"

آنهائی که روز جمعه، دیروز صبح رادیو های خود را باز کردند با شنیدن خبر درگذشت "مایکل جکسون" در پنجاه سالگی تکان خوردند. خواننده ای که تقریبأ نیم قرن بر دنیای موسیقی مدرن حکومت کرد، بزرگترین شمار فروش آلبوم را به خود اختصاص داد و در سراسرجهان به معروفیت دست یافت. زندگی هنری-اجتماعی این هنرمند را می توان به دو بخش تقسیم کرد : یکی "مایکل جکسون" دوران پربار هنری اش که با ترانه هائی چون "ثریلر" و یا "بد" به دل همه جوانان دنیا رخنه کرد و "مایکل جکسون" دوران عمل های جراحی متعدد، سفید کردن پوست ، ماجراها و رسوائی هائی که بارها پای وی را به دادگاه ها کشاند. که همه این ها از قربانی بودن او، نا خوشبخت بودن و نا ارامی های روانی اش حکایت داشت. در واقع مایکل جکسون، زیر فشار پدری که میخواست عدم موفقیت ها و سرخوردگی های خود را از ورای موفقیت فرزندانش جبران کند، از داشتن یک دوران کودکی و در مجموع یک زندگی معمولی محروم شد. کار بی وفقه آواز و رقص از پنج سالگی و سپس با برادرانش در گروه "جکسون فایو" و سرانجام ادامه کنسرت های فردی، جائی حتا برای فکر کردن نگذاشته بود. او قیام علیه پدر مستبدش را با دوری جستن از شباهت جسمانی به او آغاز کرد و آنچنان در این راه افراط نمود که به شکل شبح در آمد. یا درواقع به تصویری پیوست که در اولین کلیپ بسیار موفق وی "ثریلر" می دیدم : موجودی که بین دوجهان زندگی می کند و به مردگانی که از گور بر می خیزند شباهت پیدا می نماید. به هر حال مرگ زود رس و ناهنجاریهای روانی "مایکل جکسون" این پرسش را مطرح می سازد که آیا می توان با معمولی زندگی کردن خلاق بود ؟ "مایکل جکسون" هر چه که بود مهم نیست، آنچه مهم است این است که او هنرمندی تمام عیار بود که دنیای موسیقی را تحت تأثیر قرار داد و محبوبیت جهانی به دست آورد. او که با بهره گیری بسیار از حرکات و سبک "جیمز براون"، خواننده سیاهپوست و جنجال برانگیز دیگر، سبک خاص خود را که مخلوطی یود از "سول"، "دیسگو"، "پاپ" و موسیقی های دیگر به وجود آورده بود، قرار بود تابستان امسال دست کم 50 دوره کنسرت برگزار کند که ایست قلبی مهلتش نداد.

 فصل تابستان وفستیوال ها

علاوه بر شماری فستیوال با تم های گوناگون، شماری از  فستیوال های مهم و یا خوب  فیلم در تابستان برگزار می شوند که یکی از  مهمترین آنها در هفته های آغازین تابستان، فستیوال شهر "کارلوی واری" در جمهوری چک و دیگری فستیوال غیر مسابقه ای و بسیار برنامه ریزی شده و محبوب شهر "لا روشل" است.

 فستیوال "کارلووی واری" میعادگاه بزرگ در اروپای شرقی

 در آغاز باید بگویم که فستیوال "کارلووی واری" که از روز 3 تا 11 ژوئیه در این شهر بسیار زیبای جمهوری چک برگزار می شود، علیرغم قدمت خود و اینکه پایه های آن پیش از جنگ دوم ریخته شد، در  ماه اوت سال 1946 اولین برگزاری آن به شکل غیر مسابقه ای انجام گرفت، امسال تنها  به 44  امین برگزاری خود رسیده است. علت این است که این فستیوال  از سال 1959 به بعد، هر دوسال یکبار برگزار می شد وتنها از سال 1994 بودهمه ساله برگزار می شود .

این فستیوال از سال 1948 به فستیوال مسابقه ای تبدیل شد و جایزه "گوی کریستال" آن هم در همان سال به وجود آمد. فستیوال "کارلووی واری" امسال نیز بیش از 220 فیلم را در بخش های مختلف به نمایش می گذارد.

 

"اوا زآورالوآ" ، شخصیتی که به این فستیوال پس از فروپاشی شوروی سابق جان بخشیده و آن را به سطح فستیوالهای مهم و بسیار خوب سازمان یافته جهان رسانده در پاسخ به اینکه با بحران اقتصادی فراگیر آیا این فستیوال هم به سان فستیوال های دیگر دچار بحران مالی شده یانه؟ می گوید : تا امروز نه چون تأمین کنندگان منابع مالی فستیوال طبق قرار دادی که با فستیوال داشتند به تأمین بودجه ادامه دادند. اما ممکن است این بحران بر فستیوال سال آینده  تأثیر بگذارد.

 

"اوا زآورالوآ" در پاسخ به این پرسش که با در نظر گرفتن بخش های متعدد اعم از بخش مسابقه ای فیلم های چک، سینمای مستند، سینمای اروپای شرقی به نام "به سوی شرق"، بخش فیلم های کوتاه،  آیا به بخش خاصی در این فستیوال اهمیت بیشتری می دهد می گوید :

 

" برای من مهمترین بخش، بخش مسابقه ای است چرا که در بخش مسابقه ای است که ما فیلم های تازه ای را کشف می کنیم. ما خوشحالیم که امسال 14فیلم در این بخش داریم که  دراولین اکران جمهوری چک و یا اکران جهانی نشان داده می شوند و در میان آنها فیلم "بیست" ساخته عبدالرضا کاهانی، کارگردان ایرانی را می بینیم که زندگی یک رستوران را  20 روز مانده به بسته شدن ، به دلیل وضع نامناسب سلامتی صاحب آن، نشان می دهد. کارکنان این رستوران که هر کدام مشکلات خود را دارند، بدون مبارزه با صاحب رستوران تلاش می کنند از بسته شدن آن جلوگیری کنند.

 پرسش : چون به ایران و مبارزه کارکنان رستوران اشاره کردید و شاید این مصاحبه جای آن نباشد که در مورد سیاست صحبت کنیم، اما با این حال می خواستم بدانم نظرتان راجع به آن کسانی که در ایران برای باز پس گرفتن رأی شان به مبارزه پرداختند، چیست ؟

   

"اوا زآورالوآ" : من فکر می کنم که در ایران یک نظام دیکتاتوری برقرار است چون گر چه ظاهرأ  به نظر می آمد انتخابات آزاد و دمکراتیک هستند، اما به محض این که مردم با نتایج آن مخالفت کردند، تهدید ها و خشونت ها  آغاز شد. و من از خود می پرسم که آیا رئیس جمهور کنونی واقعأ در انتخابات برنده شده ؟

پرسش : شما همه ساله فیلم هائی را که در فستیوال های بزرگ دیگر به نمایش در می آمدند، ازجمله "کن"، "برلن" و "ونیز" را نشان می دادید. چرا امسال تأکید بیشتری بر این فیلم ها می کنید ؟

زآورالوآ" : برای این که ما فکر می کنیم مردمی که سفر نمی کنند از دیدن فیلم ها ی برنده این فستیوال ها خو شحال خواهند شد. البته ما این کار را قبلأ هم می کردیم اما این بار خوشحالیم که توانستیم از فستیوال "کن" ، که از نظر زمانی نزدیک به فستیوال ماست، حق نمایش فیلم های برنده آن را بگیریم. از فستیوال لوکارنو تنها فیلم برنده ی امسال  آن را داریم چون من بسیار می پسندمش . در مورد فستیوال ونیز هم این صدق میکند چون من اگر فیلم "دیگری" را با بازی خوب "دومینیک بلان" که جایزه بهترین بازیگر زن را ربود، نپسندیده بودم آن را در برنامه نمی گنجاندیم. من هیچوقت فیلمی را که نمی پسندم انتخاب نمی کنم.

پرسش : آیا مورد خاصی امسال هست که شما خیلی ازش راضی باشید ؟

"اوا زآورالوآ" : مورد خاص برای من فیلم فرانسوی "ویلا آمالیا" است که در بخش مسابقه ای شرکت دارد و "ایزابل هوپر"، طبق معمول همیشگی این هنرپیشه، بازی بسیار خوبی در آن ارائه می دارد. و به همین دلیل است که ما تصمیم گرفیتم به او جایزه "گوی کریستال" ویژه را برای خدمتش به سینمای جهان اعطاء کنیم.  

گفتنی است که در بخش "افق ها"ی فستیوال "کارلووی واری"، فیلم بحث برانگیز "درباره الی" ساخته اصغر فرهادی و در بخش "نگاهی دیگر" فیلم "برای یک لحظه آزادی" ساخته آرش ریاحی و فیلم "خداحافظ تنها" ساخته رامین بحرانی، که در فستیوال شهر "لاروشل" که صحبتش خواهد رفت، بخشی به آثار او اختصاص داده شده، به نمایش گذاشته می شود. در میان هفت عضو هیات داوری فستیوال امسال نام نیکی کریمی، هنرپیشه و کارگردان ایرانی دیده میشود. درپایان باید اضافه کنم که یکی را ویژه گیهای فستیوال "کارلووی واری" "تیزر" های آن است که با سلیقه ای خاص، با کیفیت بالا و هنرمندانه تهیه می شود. برخی سالها ورژن های مختلف این "تیزر" پیش از نمایش هر فیلم پخش می گردد و بسیاری از تماشاگران را، به سان یک سریال،  در انتظار نگه می دارد.

 

سینمای صامت در فستیوال  "لا روشل"

 ما همواره در مورد برنامه ریزی و گزینش خوب  فیلم های فستیوال شهر "لا روشل"، در شمال غربی فرانسه،  صحبت کرده بودیم، اما کمتر بر بخش مهم آن که بخش سینمای صامت و فیلم های قدیمی تعمیر شده است، تأکید ورزیده ایم. پیش از صحبت درباره بخشی که به رامین بحرانی، سینماگر جوان ایرانی-آمریکائی اختصاص داده شده، از "پرون آنگلر" رئیس فستیوال شهر "لاروشل" علت دلبستگی این فستیوال را به سینمای صامت پرسیدم .

"پرون آنگلر" : از مدتها پیش فستیوال شهر "لاروشل" تصمیم گرفت به فیلم های روزهای آغازین تاریخ سینما، یعنی سینمای صامت جائی بدهد و امسال هم این سینما را از جنبه های دیگر مورد توجه قرار می دهیم. حال این توجه می تواند از ورای بزرگداشت یک هنرپیشه و یا یک  سینماگر فیلم های صامت انجام بگیرد. امسال ما تصمیم گرفتیم تم "هیپنوتیزم"  را انتخاب کنیم. چرا که در فیلم های صامت این تم بسیار مد بود و در عین حال آن دوران  هم زمان بود با آغاز علم  روانکاوی و استفاده از "هیپنوتیزم" در آن. با این حال ، گرچه برخی از فیلم ها به "هیپنوتیزم" از جنبه عامیانه و عوام فریبانه آن نگاه می کنند، برخی دیگر برخوردی کاملأ روانکاوانه  دارند. نتیجه آن فیلم هائی میشود که برخی بسیار خنده آور هستند. مثلأ شارلاتانی که با "هیپنوتیزم" سر مردم را کلاه می گذارد و یا کسی که از این راه زنان را فریب می دهد. که نمونه بارز آن "خونخواران" اثر "لوئی فویاد" و یا "مطب دکتر کالیگاری". با نگاه به فیلم های این بخش به این نتیجه می رسیم که خود سینما هم یک هنر هیپنوتیز کننده است و به ما امکان می دهد درباره رابطه خودمان با تصویر هم تعمق بیشتری بکنیم. ما می فهمیم که چه فیلم صامت باشد و چه نباشد، وقتی در سالن سینما می نشینیم، به گونه ای در حالت  "هیپنوتیزم" قرار می گیریم یعنی دیگر حرف نمی زنیم و حرکت نمی کنیم. ا فیلم های صامت توسط یک پیانیست بسیار ماهر همراهی میشوند. ما خیلی از این بخش راضی هستیم چرا که علیرغم داشتن دو سأنس در روز و به مدت ده روز، سانس های فیلم های صامت همیشه پر هستند .

ما امسال به کشف یک سینماگر دیگر سینمای صامت، "لادیسلاس استاره ویچ" می پردازیم، که فیلم های انیمیشن می ساخته وگر چه این بخش بیشتر می تواند مورد توجه کودکان قرار بگیرد اما چون فیلم هائی است با کیفیت بسیار بالا، همه می توانند از آن ها لذت ببرند. علاوه بر شمار بالائی از فیلم های این هنرمند، ما در یکی از سالن های محل فستیوال، اشیائی که او برای فیلم هایش می ساخته را به نمایش در می آوریم به این دلیل که  او همه کارهای فیلم هایش را از آغاز تا پایان خود انجام می داد. یعنی هم یک هنرمند بود و هم صنعتگر. او از همان آغاز کارهم از اشیائی که می ساخت فیلم می گرفت و هم از دختر کوچکش.بدین ترتیب او تصاویر واقعی را با تصاویر سینمای انیمیشن در هم می آمیخت، که بسیارشاعرانه هم هست. ما میبینیم این ابتکار چگونه  توسط امروزی ها به کار گرفته می شود واین خود حکایت از جذابیت "استاره ویچ" دارد.

 پرسش : شما امسال دو کارگردان  جوان یکی  رامین بحرانی، کار گردان ایرانی-آمریکائی و "بنت همر" نروژی  را در کنار هم مورد توجه قرا رداده اید، به چه دلیل ؟

 "پرون آنگلر" : "بنت همر" سینماگری است که من بسیار دوستش می دارم و بخصوص پس از  دیدن فیلم اولش "تخم مرغ ها"، در سال 1995 ، تحول او را دنبال کردیم چون کارگردانی است بسیار با استعداد وامسال تصمیم گرفتیم او وهمه فیلم هایش را به "لا روشل" دعوت کینم. به اضافه این که فیلم های او از طنزی خاص برخوردارند و این پاسخ گوی آنهائی است که  گاه به ما ایراد می گیرند و می گویند فیلم هایمان بسیار جدی است.  البته این تقصیر ما نیست بلکه این سینما گران هستند که جهانی را که درش زندگی می کنند نشان می دهند و این جهان چندان شادی بخش نیست. "بنت همر" به پوچی جنبه هائی از زندگی و شرایط آن نگاه می کند.

و اما در مورد رامین بحرانی باید بگویم که گر چه ما او را یک سینماگر آمریکائی می دانیم اما فیلم هایش آنچنان جای خاصی در فیلم های او و رنگ ریشه  ایرانی اش را دارند که با نگاه کردن آنها احساس دیدن فیلم های ایرانی بهمان دست می دهد. البته تأثیر عباس کیا رستمی در فیلم های او دیده می شود اما او در عین حال موضوعات و زمینه هائی را دنبال می کند که از روز اول مطرح کرده بود یعنی زندگی اشخاصی که در نیویورک زندگی می کنند اما به دلایل اقتصادی و دلایل دیگر کشورها و فرهنگ های خود را ترک کرده اند و در این شهر به سختی به امرار معاش می پردازند. شخصیت های  تنهائی که دائم در جستجوی  ارتباط  با دیگران برای  پر کردن خلأء خود هستند. رامین بحرانی گر چه جوان است ولی ما آینده بسیار درخشانی را برایش پیش بینی می کنیم و خوشحالیم که آخرین فیلمش، "خداحافظ تنها" را پیش از نمایش عمومی آن نشان خواهیم داد.

 پرسش :  در نگاه خود به ایران امسال شما "کسی از گربه های ایرانی خبری ندارد"ساخته بهمن قبادی را نمایش می دهید که در فستیوال کن با موفقیت بسیاری روبرو شد. آیا به این دلیل انتخابش کردید ؟

  "پرون آنگلر" :  بله، من فکر می کنم که این فیلم با مسائل روز بسیار همخوانی دارد چون  دشواریهای جوانان تهرانی را نشان می دهد که میخواهند دور هم جمع شو ند. البته نه به خاطر توطئه علیه نظام ، بلکه میخواهند موسیقی اجرا کنند. و حتا این کار ساده هم با ممنوعیت روبرو می شود.و آنها به هزار ترفند دست می زنند تا بتوانند به این خواست خود برسند. رویای آنها اجرای موسیقی ودادن یک کنسرت در لندن است و برای رسیدن به آن، باز هم ناچارند با خطرها روبرو شوند. این داستان فیلم است. داستانی بسیار معمولی که به ما نشان می دهد که  حتا معمولی زندگی کردن در ایران دشوار است. فیلمی که من را بسیار تحت تأثیر قرار داد.

 

   

جشن سینما

برای بیست و پنجمین برگزاری جشن سینما که از امروز، شنبه آغاز شده تا روز 3 ژوئیه ادامه خواهد داشت، صاحبان و مدیران 2076 سالن سینما در فرانسه، به منظور تشویق مردم به رفتن به سینما، تصمیم گرفتند که این جشن را از سه به 7 روز افزایش دهند.

طی این روزها علاقمندان می توانند با پرداختن اولین فیلم به بهای معمولی آن سأنس های بعدی را با پرداخت تنها 3 یورو تماشا کنند.

علت این تصمیم کاهش تدریجی شمار سینماها روها از سال رکورد شکن 2007 با 4.3 میلیون تماشاچی به این سو بوده است. این حرفه ای ها بیشتر روی جوانان زیر 25 سال حساب می کنند که 47 % تماشاچیان جشن سینما و 27% جمعیت سینما رو را در این فصل سال تشکیل می دهند. طبیعتأ فیلم هائی که این روزها بر اکران هستند از این ابتکار بیشتر بهره خواهند برد. از جمله "درجستجوی اریک"، ساخته "کن لوچ".

 

 تصاویری نادر از "هانری کارتیه برسون"

بسیاری از کسانی که با کارهای "هانری کارتیه برسون" آشنائی دارند، حتمأ آن عکسی که در آن جوانی با دو بطری شراب در هر یک از دستان به دوربین نزدیک می شود را دیده اند. اما  "هانری کارتیه برسون" دیگر این عکس و شماری دیگر را که دزدکی گرفته بود تحمل نمی کرد، آنها را به گوشه ای افکنده بود و کیفیتشان را پائین می دانست. 

موزه هنرهای مدرن پاریس در چهارچوب نمایشگاهی که از این عکس ها تشکیل داده بازدید کنندگان را به پاریس سی سال پیش می برد.

دراین نمایشگاه که تا روز 30 اوت ادامه خواهد داشت، 73 عکس که در سالهای 80 در شماری نمایشگاه به نمایش در آمد و سپس در سال 1982 به این موزه اهدأ گردید به نمایش گذاشته شده که دربسیاری از آنها کودکان موضوعات اصلی هستند. و در کنار عکس معروف "روز یکشنبه درساحل رودخانه مارن" عکاس های گمنام دیگری که او از مکزیک، نیویورک و اندونزی  برای آژانس "ماگنوم" گرفته بود هم به  نمایش گذاشته شده اند.

نمایشگاه به سه بخش : "هانری کارتیه برسون شاهد قرن خود" ، "هانری کارتیه برسون عکاس زندگی روزمره" و "هانری کارتیه برسون، پرتره" تقسیم شده است.

این عکس های سیاه وسفید که بزرگ شده عکس های اصلی هستند و بدون قاب بر روی کارتن ها چسبانده شده اند. برخی از انها از جمله "پولبو" یا "بچه های خیابانی پاریس" را علاقمندان به ندرت خواهند دید چون "هانری کارتیه برسون" فیلم آن را از آرشیو خود بیرون آورده بود. عکس هائی که نه تنها از کیفیت هنری، نور، کادر و موضوع قابل توجه ای برخوردار هستند، بلکه به نظر می آید زمان بر آنها نگذشته است.

آیا دلتان برای کمدی های قدیمی تنگ شده ؟

گاه با دیدن برخی از فیلم های قدیمی خوب و شمار بالای فیلم های بد ویا بسیار معمولی امروزی که اکران ها را پر کرده اند، غصه می خوریم که چرا برخی از سینما گران عمری ابدی نداشته اند تا با نبوغ خود باز هم ما را غافلگیر کنند. "دینو ریزی"،  کارگردان  قدیمی ایتالیائی از جمله آنان است. یکی از فیلم های بی نظیر او "خالی بند" است که در سال 1962 ساخته شد و "ویتوریو گاسمن" در آن نقش یک شخصیت تو خالی را ایفا  می کند که میخواهد با  ادعا های بی جا و اتومبیل سر باز خود در یک روز تعطیل در رم که پرنده ای پر نمی زند، نظر همه را جلب کند. در کنار او "ژان لوئی ترنتینیان"، هنرپیشه فرانسوی در نقش یک دانشجوی حقوق ساکت و مودب به تماشاگر این امکان را می دهد که دو شخصیت متضاد را بررسی کند و در عین حال خود را نیز زیر سئوال ببرد.

این فیلم نیز مانند دیگر آثار  "دینو ریزی"،  تماشاگر را لحظه ا ی آرام نمی گذارد و بلافاصله پس ازخنده،او را وارد احساسات دیگر می کند. "خالی بند" از روز 24 ژوئن به روی پرده سینما ها بازگشته است.

 

 

یوال موسیقی جاز شهر "آنگن" در حومه پاریس

 فستیوال موسیقی جاز شهر "آنگن" درحومه پاریس برای دهمین برگزاری خود، میزبان  مهمترین موزیسین های جاز خواهد بود. علاقمندان به این موسیقی می توانند از روز 30 ژوئن تا 5 ژوئیه، در کنار دریاچه زیبای این شهر که تنها 14 کیلومتر با پاریس فاصله دارد و بر روی صحنه ای که بر روی دریاچه ایجاد شده، کنسرت موزیسین هائی چون "چیک کوره آ" "آویشای کوهن" و "ام سی سولار" را دنبال کنند.

  

جاز در پارک "فلورال"

 

"فستیوال جاز پاریس" هم پانزده سالگی خود را در "پارک فلورال" پاریس با مرور بر میراث موسیقی جاز در فرانسه و در اروپا جشن می گیرد و تا روز 26 ژوئیه، هر شنبه و یکشنبه، علاوه بر موسیقی جاز، طبق سنتی که از چند سال پیش در پیش گرفته به انواع دیگر موسیقی و از جمله موسیقی ملل می پردازد. ورودی این کنسرت ها 5 یوروست.