آلبر کامو: عمری کوتاه و پربار

به قلم : شاهرخ بهزادی

تاریخ انتشار مقاله  08/01/2010 به روز شده  08/01/2010 11:14 TU

طاعون اثر آلبر کامو.

آلبر کامو: عمری کوتاه و پربار

نیم قرن پیش  در بعد از ظهر روز چهارم ژانویۀ سال 1960 در دهکده ای نزدیک به شهر سانس فرانسه یک خودرو فاسل-وگا از جاده منحرف میشود و به شدت با درختی برخورد کرده و متلاشی میشود. بر اثر این حادثه یکی از بزرگترین چهره های ادبی و روشنفکری قرن بیستم فرانسه در سن 47 سالگی خاموش میشود.

سه روز پس از مرگ آلبر کامو در این حادثۀ اندوهبار، ژان پل سارتر طی مقاله ای در فرانس ابزرواتور France observateur دربارۀ وی نوشت: " .... وی در این قرن و در برابر تاریخ نشان داد که وارث بزرگی از تبار اخلاق گرایانی است که اصالت آثارشان از بهترین شاهکارهای ادبیات فرانسه است. انسان گرائی ناب و صمیمی، یک دنده، سختگیر و احساسی که دست اندرکار نبردی پیچیده بر ضد رویدادهای سنگین و نامتعارف زمانش بود. وی با سخت گیری و امتناعش در برابر اندیشه های ماکیاولی و گوسالۀ طلائی رئالیسم، وجود واقعی اخلاق را نشان داد."

آلبر کامو در 7 نوامبر سال 1913 در دهکدۀ موندوی mondovi  در الجزایر چشم به جهان گشود. خانوادۀ کامو از جمله مهاجرانی بودند  که از فرانسه به این سرزمین آمده بودند. پدرش "لوسین" کارگری ساده بود که یکسال پس از تولد آلبر در نبرد "مارن" در جنگ جهانی اول کشته شد. آلبر به همراه مادر اسپانیائی اش در خانۀ مادر بزرگش در محلۀ فقیرنشین بلکور  Belcourt الجزیره ساکن شدند.

کودکی آلبر کامو در شرایط فقیرانه ای در این محله سپری شد. وی با کمک و پافشاری معلم مدرسه ابتدائی اش  " لوئی ژرمن  louis Germain" توانست بورس تحصیلی گرفته و تحصیلات متوسطۀ خود را ادامه دهد.

در سال 1930 با بروز اولین آثار بیماری سل در وی، به ناچار از فعالیت های ورزشی کناره گرفت.

در دورۀ پیش دانشگاهی، برخورد وی با جان گرونیه Jean Grenier استاد فلسفه و ادبیات تأثیر بسزائی در شکل گیری اندیشه های آیندۀ وی دارد. در این هنگام، وی با افکار بزرگانی چون نیچه، مالرو، ژید و.....آشنا میشود.

پس از ازدواج با اولین همسرش "سیمون های Simone Hie – ازدواج آنها پس از یکسال به جدائی می انجامد - در سال 1935 از دانشکدۀ ادبیات الجزیره به اخذ درجۀ لیسانس در فلسفه نائل میگردد. در همین سال به تیپاسا  Tipasa  میرود و در جنبش ضد فاشیستی آمستردام - پلییل Amsterdam-Pleyel فعالیت میکند. سپس به حزب کمونیست الجزیره میپیوندد (بعدها در سال 1937 از این حزب کناره میگیرد) .

فعالیت های ادبی و هنری وی از سال 1935 در الجزایر آغاز میگردد. نوشتن "پشت و رو "L’Envers et l’Endroit"  را شروع میکند و تئاتر کار را پایه ریزی میکند و در نوشتن قطعه تئاتر " شورش آستوری ها  Révolte dans les Asturies همکاری میکند.

در سال 1936 پس از اخذ دیپلم مافوق لیسانس، سفر اروپائی خود را آغاز کرده و از کشورهای آلمان، چکسلواکی و ایتالیا دیدن میکند.

فعالیت های روزنامه نگاری آلبر کامو در سال 1938 در روزنامه "الجزیره جمهوری خواه"  آغاز میگردد و در همین سال نگارش نمایشنامه "کالیگولا Caligula " را شروع کرده و نمایش " برادران کارامازوف" را به صحنه میآورد.

در سال 1939 نوشتن کتاب " بیگانه" را آغاز نموده و سلسله مقالاتی را به عنوان "فقر قبیله" منتشر میکند.

در هنگام اعلام جنگ حهانی دوم، آلبر کامو در الجزیره سردبیر روزنامۀ "عصر جمهوری خواه "است که بجای روزنامۀ الجزیره جمهوری خواه منتشر میشود و بزودی تیغ سانسور انتشار آنرا مانع میگردد. در ماه مارس سال 1940 فرماندار الجزیره آلبر کامو را بعنوان تهدیدی برای امنیت الجزایر معرفی میکند، بدین لحاظ، وی ناچار به ترک الجزایر شده و به پاریس میآید. در پاریس در هیات تحریریه روزنامه" پاری سوار Paris-Soir" مشغول بکار میشود.

در سال 1942 کتاب های "بیگانه ٍEtrangeق" و افسانه سیزیف le Mythe de Sisyphe " بوسیله انتشارات گالیمار در پاریس منتشر میگردد. در همین سال با ژان پل سارتر، فیلسوف معاصر فرانسوی و بنیانگذار مکتب اگزیستانسیالیسم آشنا میشود- این آشنائی در سالهای پس از جنگ به تماسهای بیشتری می انجامد و کامو به دار و دسته ژان پل سارتر و سیمون دوبوار در کافه فلور واقع در بلوار سن ژرمن میپیوندد.بعدها بین آنها اختلافاتی بروز میکند. این اختلافات به هنگام جنگ الجزایر تشدید مییابد.

در همین سال وی وارد جنبش مقاومت ضد نازی در فرانسه شده و بطور مخفیانه روزنامۀ نبرد را منتشر میکند. در این ایام " نامه هائی به یک دوست آلمانی" را بطور مخفیانه منتشر میکند.

در سال 1947 زمان انتشار رمان" طاعون  La Peste " فرا میرسد که برندل جایزۀ انتقادی آن زمان میگردد. طی سالهای 1948 تا 1952 انتشار دو اثر دیگر از کامو " حکومت نظامی L’Etat de Siège" و " مرد عصیانگر l’Homme  révolté " انجام میپذیرد. طی این سالها داستانهای کوتاهی از کامو در بارۀ الجزایر منتشر میگردد. وی همچنین دو نمایشنامه اقتباسی "در سوگ راهبه" اثر ویلیام فاکنر و "جن زدگان" اثر داستایفسکی را به صحنه تئاتر میآورد که با استقبال بسیار زیادی مواجهه میشود.

در سال 1956 آلبر کامو به الجزایر بر میگردد و در همین سال "سقوط La Chute" منتشر میگردد. "ژان پل سارتر" بعدها در باره این اثر مینویسد : "سقوط یکی از زیباترین آثار کامو است که کمتر فهمیده شده است. در واقع این اثر یک تجربه استثنائی در فرهنگ ماست."

در سال 1957 جایزۀ نوبل ادبیات به وی تعلق میگیرد. آلبر کامو یکی از جوانترین نویسندگانی است که به این جایزه بزرگ ادبی دست میآبد.

به هنگام تصادف ناگوار 4 ژانویه سال 1960 که منجر به ازبین رفتن آلبر کامو گردید، در کیف دستی وی 140 صفحه دست نویس رمان ناتمامی یافت میشود که 30 سال پس از مرگش بعنوان آخرین اثر کامو منتشر میگردد.

این اثر " نخستین بشر Homme Le Premier" نام دارد و به تعبیری قصۀ کودکی و نوجوانی وی در محله فقیر نشین بلکور در الجزایر است.

"پییر لوئی ریrey  Pierre-louis " استاد دانشگاه سوربن پاریس و مؤلف کتاب هایی در بارۀ کامو به نامهای " زیبائی اخلاق une orale de la beauté" و " کامو، انسان سرکش  Camu homme révolté " در بارۀ این آخرین اثر ناتمام کامو مینویسد : " آغاز نوی است که کامو میخواهد به آثارش بدهد. پس از دوره های پوچی و سرکشی که در آثار پیشین وی بازتاب دارد، کامو دراین آغازی نو میخواهد عشق و دلبستگی را به رشته تحریر بکشد."

بدون تردید، آلبر کامو تصویری روشن از فرهنگ معاصر ماست که نوشته هایش مرزهای کشورهای جهان را پشت سر گذاشته و بر دلها- خصوصاً- جوانها می نشسته و می نشیند. وی انسانی متعهد و آزاده بود. تعهد وی برای دموکراسی و تأکید در مقابله با هر نوع شکلی از توحش و بربریت و انکار سیستم های خودکانه است. انسان آزاده ای  که شهروند جهان بود و دانائی را می پویید.