Askerlik
Profesyonel Ordu
Yayın tarihi 13/08/2008 Son güncelleme 13/08/2008 09:23 TSİ
Fransa Askeri Okul öğrencilerinin 14 Temmuz geçişi.
(Foto: Sirpat/ADJ Drahi 2008)
İngiltere’de Profesyonel Ordu Geleneği
1962 yılında vatani görevin tamamen kaldırıldığı İngiltere, Dünya Savaşları’nın yaşandığı 1916 ve 1947 hariç tarihi boyunca nadiren ‘askere!’ emrini vermiş bir ülke. Bir zamanların üzerinde ‘Güneş Batmayan İmparatorluğunun’ savunmasını günümüzde 230.000 civarında profesyonel asker üstleniyor.
Diğer Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça erken hayata geçirdiği ‘profesyonel ordu’ anlayışı ile İngiltere, müdahale kuvvetlerine canlılık ve işlevsellik kazandırmış oluyor. 1982 Falkland ve 1990 Körfez Savaşı sırasında, İngiliz askerlerinin etkililiği dünya genelinde dikkat çekmişti. Bununla birlikte, profesyonel ordu sistemi içerisinde yeralan ihtiyat kuvvetleri biriminde eski askerlere ve gönüllülere de yer veriyor.
Avrupa artık askere çağırmıyor
Belçika, 1995’te zorunlu askerlik geleneğine son vermeden önce, her dört gençten üçü daha orduya girmeden ‘çürüğe ayrılıyordu’.
Belçika’yı 1996 yılında Fransa izliyor. 1995-2007 Jacques Chirac yönetiminin, Fransız Devrimi’nin mirası ‘askere çağırma’ ilkesine son vermesi, dönemin en göze çarpan reformlarından biri.
90’lı yılların sonundan itibaren, Avrupa genelinde ‘zorunlu askerlik’ geleneği yerini, İngiltere örneğinde olduğu gibi mesleki ölçütlere bırakmaya başlıyor. Hollanda, zorunlu askerlik ilkesini 1998’de terk ediyor.
Savaşların çoğunun öncelikle siyasi ve ekonomik alanda geliştiği, uzak mesafe teknolojik silahların kullanımda olduğu günümüzde nitelikli askere olan ihtiyacın arttığının altı çiziliyor. ‘Acemi askerler ordusu’, değişen dünya koşullarında savunma alanında devletlerin güncel ihtiyaçlarına cevap vermiyora benziyor. Bununla birlikte, terörizm, kimyasal saldırı tehlikesi profesyonel ordu anlayışı içinde ‘donanımlı askerler’ tarafından müdahale edilmesi gereken konular olarak görülüyor.
İtalya, 2000 yılında gerçekleştirdiği değişiklik ile 200 yıldır yaşattığı, Napolyon ordularının (1) 17. yüzyıl başlarında tanıttığı askerlik hizmetini kaldırıyor.
1939-1975 Franko rejiminin askerileştirme olgusu, İspanyolları askerlik hizmetinden soğuturken, İspanya zorunlu askerlik anlayışını terk eden ülkeler listesine ancak 2003’te katılıyor.
21. yüzyılın başından itibaren, Doğu Avrupa’da da askerlik anlayışının profesyonelleşmeye başladığı gözlemleniyor: 2004’te Macaristan, 2006’da Slovenya, 2007’de ise Romanya ve Letonya zorunlu askerlik hizmetine son veriyor.
Finlandiya, İsveç, Avusturya ve Almanya’ya gelince...
Almanya, ‘profesyonel ordu’ görüşünü benimserken, askere çağırma ilkesinden de vazgeçmeyen ülkeler arasında. Alman ordusu, her sene 9 aylık hizmet için 80000 civarında gence askerlik yapma çağrısında bulunuyor. Ancak askerlik yapmak istemeyenler için ‘sosyal hizmette’ bulunmak öncelikli bir çözüm.
Finlandiya’da ise ordu ülkenin en rağbet gören kurumları arasında olduğundan, askerlik hizmeti bir gelenek olarak yaşamaya devam ediyor. Gençler, mesleki durumlarına bağlı olarak 6 ilâ 12 ay arasında askerlik yapıyorlar. Her 7 senede bir, tezkeresini almışlara hafıza tazeletmek adına yeniden çağrıda bulunuluyor.
1814 yılından beri savaş yüzü görmemiş İsveç’te ise askerlik hizmeti erkekler için zorunlu tutuluyor. Kadınlar da gönüllülük ilkesi esas alınarak, dilerlerse askerlik yapabiliyorlar.
Avusturya’da askerliğe çağrılan gençler, bunun yerine sosyal hizmette bulunabiliyorlar. Her iki koşulda 6 aylık bir görev süresi kendilerini bekliyor.
(1) Batı dünyasının askeri eğitim ve ordu modelini büyük ölçüde etkileyen Fransız General Napolyon Bonapart, ordularında 20-25 yaşları arasındaki her bekâr Fransız erkeğine vatani görevi zorunlu kılınıyordu. www.napoleon.org
RFI / Gizem A. Seylan
