AB / Litvanya

Schengen: Ölüler Canlılar Sınırı

Yayın tarihi 15/08/2008 Son güncelleme 18/08/2008 09:39 TSİ

Bugün Belarus sınırları içinde yer alan Pyatskuny köyü nesiller boyunca ölülerini günümüzde Litvanya’ya ait Norviliskes’daki mezarlığa defnetmiş. 2007’den beri yasadışı göçü ve kaçakçılığı önlemek adına çekilen dikenli teller mezarlıklara ulaşıma izin vermiyor.

Avrupa Birliği (AB) içinde serbest dolaşımı kolaylaştıran, ancak dış hudutlarda kontrollerin sıkılaştırılmasını öngören ve adını Lüksemburg’un bir kasabasından alan Schengen uygulaması yöreyi ikiye bölen tellerin gerekçesi.

Sınırlı olmanın kaderi

Birinci Dünya Savaşı öncesi tamamı Çarlık Rusya’sına ait bölge, son yüzyıl içinde yaklaşık altı defa el değiştirmiş. 1922’de Polonya bölgeyi topraklarına katmadan önce Litvanya sınırları içinde yer alıyor. İkinci Dünya Savaşı boyunca önce Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) tarafından işgal altında tutulan Norviliskes Nazi Almanyası’nın hakimiyetine giriyor. Sonrasında tekrar SSCB sınırları içine katılan topraklar dönemin Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Beyaz Rusyası arasında ikiye bölünüyor. 1991’de Sovyet Sosyalist rejimin çöküşünden bu yana, hudutun iki ucu farklı süreçler yaşıyor. Aleksandr Lukaçenko yönetimindeki Belarus Cumhuriyeti ABD tarafından ‘Avrupa’nın son diktatörlüğü’ olmakla suçlanırken; Litvanya 2004 yılında kendine Avrupa Birliği’nde ve NATO’da yer buluyor.

Tellerle ayrılan hayatlar

Litvanya, SSCB’den ilk ayrılan ülke. 1993’te yapılan vize düzenlemeleri bölge toprakları arasındaki sınırı ‘görülür’ hale getirmiş. Günümüzde ise AB’nin doğu sınırını oluşturan Litvanya’nın Belarus kapısındaki 678 kilometrelik dikenli tellerden artık kaçış yok.

Yeni düzenlemeyle 1990 yılına kadar hiçbir idari sınırlamaya konu olmayan topraklarda doğmuş, büyümüş, evlenmiş yöre insanının hayatı ikiye bölünmüş. Pyatskuny köyünden Stanislawa parmağıyla diğer taraftaki mezarlıkları işaret ederek “kimsem yok, tek başımayım. Buraya gömülmek istiyorum; kocamın ve oğullarımın yanına” diyor. Bir diğer köylü 83 yaşındaki Janina Stanczyk ise “kardeşim gelemiyor, oldukça yaşlı. Nasıl olduğunu buraya devamlı gelen kadınlardan öğreniyorum. Onlar da benden haber götürüyorlar”diye anlatıyor.

Schengen Serbest Dolaşım Bölgesi
(Harita: RFI)

Ücretlilerin ortalama gelirinin 260 avroyu, emekli aylığınınsa 100 avroyu geçmediği Belarus’ta, Schengen Bölgesi’ni kapsayan 60 avroluk vize harcı oldukça yüksek bir miktar. Yıllık mezarlık ziyareti için vizeler ücretsiz. Ancak köy halkının 100 kilometre uzaklıktaki Grodno şehrinin Litvanya Konsolusluğu’na başvurmaları gerekiyor. 500 metre mesafede oturan annesini görmek için 135 kilometrelik yol yapmaktan şikayetçi olan Litvanyalı Vladimir Janowicz “bariyerlerin ortasında kilitli tutulan bir kapı” olduğunu söylüyor.

 AB ile Belarus arasında şimdilik vize işlemlerini kolaylaştıracak bir çözüm sunulmuş değil.

AFP / Gizem A. Seylan