در سال هزار و سیصد و بیست خورشیدی، شصت و شش سال پیش، تصحیحی از دیوان حافظ به همت علامه محمد قزوینی و قاسم غنی در تهران منتشر شد که امروز هم پس از گذشت شصت وشش سال به گفته و نوشتۀ اکثریت قریب به اتفاق حافظ شناسان و حافظ پژوهان، اگر معتبرترین و قابل اعتماد ترین نسخۀ دیوان حافظ نباشد به یقین یکی از معتبرترین و قابل اعتمادترین نسخه های چاپی این دیوان است.

علامه محمد قزوینی که نامش به برکت این تصحیح با نام حافظ عجین شده است و در روز ششم خرداد ماه سال هزار و سیصد بیست و هشت، دقیقاً شصت سال پیش، در تهران در گذشت، که بود و در ادب و فرهنگ قلمرو ربان فارسی چه جایگاهی دارد؟

به بهانۀ این سالگرد بر آن شدیم که با دعوت از دکتر ماشاءالله آجودانی- ادیب، نویسنده و پژوهشگر زبان و ادب فارسی- به زندگی و کارنامۀ علامۀ قزوینی در مجالی کوتاه نگاهی هر چند گذرا بیاندازیم.

علامه محمد ابن عبدالوهاب قزوینی در پانزدهم ربیع الاول هزار و دویست و نود وچهار هجری قمری در محلۀ سنگلج تهران پای به جهان نهاد. پدرش میرزا عبدالوهاب از مدرسین مدرسۀ دوستعلی خان معیرالممالک در تهران و از علمای عصر خود بود.علامۀ قزوینی مقدمات ادب عرب را نزد پدر آموخت و سپس در رشته های مختلف فرهنگ اسلامی از قبیل فقه، اصول، کلام، و حکمت قدیم نزد استادان برجستۀ آن زمان به کسب دانش پرداخت و از محضر اساتیدی چون ادیب پیشاوری و شیخ هادی نجم آبادی بهره مند شد.

علامۀ قزوینی در سن بیست و دو سالگی به دعوت برادرش برای دیدن نسخه های خطی فارسی و عربی در کتابخانه های لندن راهی انگلیس شد و این سفر که در ابتدا جنبۀ موقتی داشت، در عمل سی و شش سال به درازا کشید و این ادیب برجسته طی این سی و شش سال در لندن، پاریس و برلین با مستشرقان برجستۀ هر سه کشور از جمله ادوارد براون انگلیسی، باربیه دو منار فرانسوی و میتووخ آلمانی از نزدیک آشنا شد و در کنار و با همکاری آنان به تصحیح و انتشار متون مهم زبان فارسی پرداخت. محمد قزوینی در سال هزار و سیصد و هژده خورشیدی به ایران بازگشت و بقیۀ عمر خود را در ایران به تصحیحح و تنقیح متون گذراند.

ار آقای دکتر آجودانی پرسیدم، جایگاه علامۀ قزوینی در تاریخ و فرهنگ و ادب ایران چگونه جایگاهی است و مهم ترین و برجسته ترین جنبۀ کار این پژوهشگر و محقق پر وسواس و خستگی ناپذیر کدامست؟ از نظر دکتر آجودانی، ایجاد یک نوع هویت متعادل تاریخی و فرهنگی برای ایران و ایرانیان، مهم ترین دستاورد علامۀ قزوینی و در کنارش دوست نزدیک او سید حسن تقی زاده است.

دکتر آجودانی:

"ایجاد یک نوع هویت متعادل تاریخی و فرهنگی برای ایران و ایرانیان، مهم ترین دستاورد علامۀ قزوینی است".

27/05/2009

از علامه محمد قزوینی به جز تصحیح دیوان حافظ، کار مشترکش با دکتر قاسم غنی که پیشتر به آن اشاره شد، آثار دیگری به جای مانده است که در آن میان می توان به تصحیح و تنقیح کتب زیر اشاره کرد:

تاریخ جهانگشای جوینی در سه جلد، چهار مقالۀ نظامی عروضی سمرقندی، لباب الالباب عوفی(جلد اول)، المعجم فی معاییراشعارالعجم تألیف شمس الدین محمد بن قیس رازی، تصحیح مقدمۀ شاهنامه و مجموعۀ مقالات. با وجود این از نظر دکتر ماشاءالله آجودانی مهم ترین اثر علامۀ قزوینی یادداشت های اوست که به همت ایرج افشار در ده جلد انشار یافته است.

دکتر آجودانی:

" مهم ترین اثر علامۀ قزوینی یادداشت های اوست ".

27/05/2009

علامه محمد ابن عبدالوهاب قزوینی بدون تردید بنیانگذار و پیشگام شیوۀ علمی تحقیق و تصحیح متون در ایران است و هنوز هم برغم گذشت بیش از نیم قرن از انتشار متونی که او تصحیح کرده است در این عرصه کماکان "فضل تقدم" و "تقدم فضل" با اوست. هرچند این عرصه نیز چون دیگر عرصه های زندگی فرهنگی دستخوش تحول هائی شده است. شما را به شنیدن سخنان آقای آجودانی در این مورد دعوت می کنیم.

دکتر ماشاء الله آجودانی

27/05/2009

با سپاس مجدد از دکتر ماشاءالله آجودانی این مختصررا با نقل قولی از استاد ابراهیم پورداود در وصف علامۀ قزوینی به پایان می بریم. استاد پورداود می نویسد:" محمد قزوینی وسعت علم و اطلاع شرقی را با روح تحقیق و انتقاد علمای مغرب زمین در وجود خود جمع کرده بود. کار او در تحقیق و تصحیح متون به درجه ای از وسواس و باریک بینی رسیده بود که تصحیح و تحشیۀ سه جلد تاریخ جهانگشای جوینی بیست و پنج سال یعنی ثلث اوقات عمر او طول کشیده است".

گنجینه صداها

یاد ویگن و صدای گرمش گرامی باد

روز چهارم آبان مصادف است با سالروز مرگ ویگن، خوانندۀ نام آور ارمنی تباری که "سلطان جاز" ایران می نامیدندش. او شش سال پیش در لس آنجلس در اثر بیماری سرطان درگذشت. ترانه های ماندگاری چون "بارون بارونه"، "شادوماد"، "مهتاب" و"گل سرخ" از ترانه هایی بود که چند باردرهفته از رادیو شنیده می شد.

26/10/200914:16 TU

گنجینۀ صدا

مجمو عه ای از گفتگو های بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه ، با شخصیت های ادبی، فرهنگی، سیاسی و ....

17/09/200913:58 TU

یاد غزاله علیزاده گرامی باد

سیزده سال از مرگ غزاله علیزاده، نویسندۀ توانا، می گذرد. با اینکه او معتقد بود ظرفیت تحمل زنان ایرانی در مقابل شدائد اعجاب انگیز است، رنجور و افسرده از بیماری طولانی سرطان، در اردیبهشت ماه سال 1375 در جنگلی در حاشیۀ روستای جواهرده رامسر خود را بدار آویخت.

17/05/200912:38 TU