Multimedia

Zygel - geniusz popularyzacji

Stefan Rieger

Tekst z 08/08/2007 Ostatnia aktualizacja 08/08/2007 10:20 TU

Foto: Naive

Telewizja i muzyka klasyczna są jak ogień i woda, czy raczej może odwrotnie, gdyż każdy płomyk sztuki gaśnie w oceanie komercyjnej chały, zanim jeszcze rozbłyśnie. Znam tylko dwa przypadki udanego mariażu. Pierwszy to już omal prehistoria: bajeczny cykl Young People's Concerts, czyli koncertów poglądowych dla młodzieży, prowadzonych w latach 60. i 70. przez Leonarda Bernsteina i zarejestrowanych na wideo. Dzisiaj wszak równie genialnym popularyzatorem wielkiej muzyki okazuje się Jean-François Zygel, francuski pianista, kompozytor i mistrz improwizacji.

Ten uroczy, nadzwyczaj błyskotliwy i młody jeszcze człowiek, wywodzący się z rodziny polskich Żydów, udziela się już w publicznych mediach, radiu i telewizji, od dobrych dziesięciu lat, prowadząc cykl programów o nazwie Boite à musique, czyli w wolnym przekładzie „szafa grająca”. Na tym zresztą Zygel nie poprzestaje: co niedzielę prowadzi Kabaret klasyczny w radiu France Musique, co miesiąc daje publiczne lekcje w merostwie XX dzielicy Paryża, podobną formułę przeniósł do Tuluzy, daje poza tym corocznie pół setki koncertów.

Zyskał już sobie niezwykłą popularność i kilka owych lekcji muzyki wydanych przez Naive na DVD, a poświęconych wielkim kompozytorom, rozeszło się w blisko 150 tysiącach egzemplarzy, co jest prawdziwym ewenementem. Z pewnością pomógł w tym muzyczny „Oscar”, czyli Wiktoria w dziedzinie klasyki, jaką to przedsięwzięcie zostało uhonorowane.

Po pierwszej serii cyklu dyrekcja France Télévisions dostała tysiące listów od telewidzów, domagających się powrotu tej formuły na antenę, co zdarza się szalenie rzadko. W sierpniu zatem Jean-François Zygel – któremu dano więcej czasu i środków – oferuje nam w każdy piątek pięć nowych wydań Boite à musique, tym razem aż półtoragodzinnych i poświęconych nie kompozytorom, lecz ogólniejszym konceptom: najprzód opera, potem fortepian, następnie muzyka i natura, wreszcie taniec i muzyka kameralna.

Publiczna telewizja zaoferowała mu też łaskawie nieco bardziej przyzwoity czas emisji – 23.15 zamiast pół godziny później – co i tak zakrawa na kpinę. A jeszcze po pierwszym odcinku ktoś miał czelność pisać w prasie o „marnej oglądalności”, rzędu „550 tysięcy telewidzów”. Czyli z grubsza biorąc sześć pełnych stadionów olimpijskich: jak na koncert klasyczny chyba nieźle, ale panowie z telewizji mają inny licznik. Zresztą jak chcieli mieć wynik, mogli mu dać 20.30...

Telewizja panicznie boi się wielkiej sztuki, tymczasem nie ma się czego bać: Jean-François Zygel zdolny jest sprzedać nawet fugę ostatniemu z ignorantów, który poza rapem nigdy nic nie słyszał. Rozmyślnie zresztą, jak sam mówi, zwraca się głównie do tych, „co nic o klasyce nie wiedzą” – aby pokazać im, jak to jest zmajstrowane i ile z tego można mieć frajdy.

Aby zarazić innych swoją pasją, ucieka się do wszelkich tricków – crossover, klasyczne stylizacje popularnych przebojów, zabawne lekcje solfeżu, dziwaczne instrumenty, plejada zaproszonych gości (z reguły świetnych muzyków) i nade wszystko humor... – ale nie ma nic z wulgarnego „ułatwiacza”. Profesjonalista z krwii i kości, obsypany niegdyś wszelkimi możliwymi nagrodami w paryskim Konserwatorium, Zygel odmawia kategorycznie „obniżania poprzeczki” czyli tego, co jest naturalnym modus vivendi owego medium spod ciemnej gwiazdy, jakim jest na codzień telewizja.

Nie o to chodzi, by obniżać poprzeczkę – mógłby powiedzieć – lecz o to, by każdego nauczyć skakać. W przeciwnym bowiem razie, im bardziej będziemy obniżać, tym bardziej nikt już wkrótce ani o centymetr nie będzie zdolny podskoczyć.