Paryż - Warszawa

Francja dla Polski na falach eteru

 Anna Rzeczycka, Jerzy Sowiński

Tekst z  31/01/2010 Ostatnia aktualizacja 01/02/2010 11:19 TU

17 grudnia 1981 roku w odpowiedzi na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce Radio France Internationale nadało z Paryża pierwszą audycję przeznaczoną dla Polaków w Polsce. Historia polskich programów radiowych nadawanych z Francji zaczęła się jednak o wiele wcześniej...

 

To było 80 lat temu
Nasza rozgłośnia Radio France Internationale zaczęła formalnie istnieć w 1975 roku po rozpadzie rok wcześniej ORTF - państwowego, francuskiego Urzędu Radiofonii. Pierwsze audycje z Paryża dla zagranicy zaczęto jednak nadawać grubo wcześniej. Już w roku 1931. Lat 30. XX wieku sięgają także początki programów w języku polskim. Przewidziane one zostały w planie ministra poczt i telegrafu, i można było ich słuchać w ostatnich latach przed drugą wojną światową.

Tragiczny rok 1939

Leszek Talko

Audycje w języku polskim nadawane w 1939 i pierwszym półroczu 1940 roku odegrały ogromną rolę: dzięki nim do Polaków regularnie docierały słowa prezydenta Rzeczypospolitej Władysława Raczkiewicza, naczelnego wodza generała Władysława Sikorskiego, przewodniczącego Rady Narodowej - Ignacego Paderewskiego. Oprócz nich, głos na antenie zabierali przywódcy stronnictw politycznych, pisarze, poeci, dziennikarze, wojskowi, komentując sytuację w Polsce i wysiłek wojenny aliantów. Czasy te wspomina długoletni szef redakcji polskiej, zmarły w 2003 roku, śp. Leszek Talko :

Lata piędziesiąte
Francuskie radio nadające za granicę zamilkło w 1940 roku. Odrodzenie nastąpiło w grudniu 1944 roku. Wśród pierwszych sekcji językowych znalazła się redakcja polska. Szybko okazało się, że programy nadawane na falach krótkich i przeznaczne dla Polaków w Polsce słuchane są także przez liczną polską diasporę w północnej Francji. Postanowiono więc re-emitować je przez nadajnik w Lille na falach średnich.

W latach 50. nasze audycje cieszyły się w Polsce dużym powodzeniem: redakcja nie tylko uczestniczyła w tzw. „wojnie ideologicznej”, ale w konkretny sposób pomagała rodakom w kraju , organizując poszukiwanie osób zaginionych w czasie wojny i wysyłając do Polski lekarstwa.

Poza programami informacyjnymi, oblicze sekcji polskiej RDF kształtowały kroniki i pogadanki, lekcje języka francuskiego, programy rozrywkowe. Posłuchajmy fragmentu audycji z tamtych lat. O Arturze Rubinsteinie w programie Jana Winczakiewicza opowiadał wybitny polski poeta Kazimierz Wierzyński:

Pierwsza likwidacja
W roku 1974 francuskie władze postanowiły zlikwidować audycje ORTF w języku polskim. Dlaczego? Na pytanie to przed mikrofonem Jerzego Sowińskiego odpowiadał jeden z dziennikarzy sekcji polskiej, nieżyjący już Witold Nowosad:

ORTF uległ zatem rozpadowi: większość sekcji językowych została zlikwidowana. Z polskiej uchował się tylko 3-osobowy zespół, który miał za zadanie nadawanie na falach średnich audycji dla Polonii francuskiej. Na falach krótkich, język polski zamilkł na 7 lat, aż do 1981 roku. Jerzy Sowiński:

W odpowiedzi na stan wojenny
17 grudnia 1981 roku o 7.45 rano pierwszą audycję RFI w języku polskim przeznaczoną dla Polaków w Polsce poprowadził Kazimierz Piekarec, były szef naszej redakcji:

Dawne logo RFI

W okresie stanu wojennego i później, polskie audycje nadawane z Francji stały się dla Polaków jednym z niewielu źródeł informacji niezależnej i wiarygodnej. Ceniono je za wyraźny styl, odróżniający je od innych polskojęzycznych rozgłośni zachodnich. W prasie PRL RFI była często atakowana, protesty i oskarżenia do Paryża słał rząd Polski Ludowej.

Sygnał RFI – fanfara trąbek z opery Rameau „Les Indes galantes” – stał się w Polsce znany, nasza praca znalazła uznanie w oczach Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich działającego w podziemiu, który przyznał nam nagrodę dla najlepszego radia polskojęzycznego nadającego z zagranicy. Do dziś pamięta nas Jacek Fedorowicz:

Po upadku muru i dzisiaj (druga likwidacja)
Po 1989 roku charakter audycji polskich uległ oczywiście zmianom. Redakcja uznała, że po transformacjach w Polsce i likwidacji cenzury większą uwagę należy zwrócić na problematykę światową widzianą z Paryża i nacisk położyć na problemy zjednoczenia europejskiego oraz rozmaite aspekty życia we Francji – politycznego, kulturalnego i ekonomicznego. Jerzy Sowiński:

W czasie ostatnich 20 lat, starając się jak najrzetelniej  wypełniać naszą misję, przekazywaliśmy Państwu z Paryża informacje o świecie, Europie i Francji. Mówiliśmy o miejscu Polski w Europie i o tym, jak Polskę widzą Francuzi. Przesyłaliśmy do Polski programy poświęcone muzyce poważnej i rozrywkowej, literaturze, teatrowi i kinematografii. Na naszej stronie internetowej oprócz aktualności politycznej znajdowali Państwo przeglądy francuskiej prasy, informacje o nowościach na francuskim rynku księgarskim i fonograficznym oraz porady dla turystów wybierających się do Francji.

To wszystko już należy do historii …

Dom francuskiego radia nad Sekwaną

W 1990 roku Jerzy Sowiński poświęcił dziejom naszej anteny dwie audycje: