Paryskie wystawy

Tylko tego lata

Piotr Błoński

Tekst z 31/07/2008 Ostatnia aktualizacja 31/07/2008 17:08 TU

Suzy Parker w sukni Diora i Robin Tattersall, Plac Zgody, Paryż, sierpień 1956.
© Photographie Richard Avedon/ 2008 the Richard Avedon Foundation

Amator sztuki, który nie zadowala się w Paryżu stałymi ekspozycjami muzeów, znajdzie tu tego lata ofertę wystaw czasowych mniej obfitą niż w latach ubiegłych, ale jednak interesującą. Polecam przede wszystkim cztery wystawy poświęcone fotografii. Dwie monograficzne – poświęcone tym tytanom sztuki fotograficznej, jakimi są Richard Avedon i Annie Leibovitz oraz dwie problemowe, obie zresztą w Muzeum Orsay, i pozostające ze sobą we wzajemnym dialogu: „Francuski dagerotyp” i „Sztuka angielskiego kalotypu”: obie te techniki były fundamentem na którym wyrosła sztuka fotografii.

Autoportret
© Photographie Richard Avedon/ 2008 the Richard Avedon Foundation

W Muzeum Jeu de Paume przy placu Concorde jest więc wystawa fotografii Richarda Avedon, zmarłego w 2004 roku jednego z najbardziej znaczących fotografów mody – ale nie tylko mody. Ta retrospektywa, obejmująca 270 zdjęć z lat 1946-2004, pokazana była już w Louisiana Museum oraz w Formie w Mediolanie – w Muzeum Jeu de Paume została wzbogacona o 40 wielkoformatowych zdjęć z serii In the American West. W sumie oglądamy więc - oczywiście – wiele fotografii mody, ale również mnóstwo portretów znanych osobistości ze świata sztuki, literatury, filmu i polityki.

Niektóre z tych osobistości odnajdujemy na wystawie Annie Leibovitz. Zatytułowana „A photographer’s Life – 1990-2005 ukazuje ona, poprzez dwieście zdjęć, zarówno współpracę autorki ze znanymi magazynami jak Rolling Stone, Vanity Fair czy Vogue jak jej życie rodzinne. Autorka podkreśla, że jej życie jest jedno i że nie czyni różnicy między fotografiami wykonywanymi na zamówienie a osobistymi. Narodziny jej trzech córek pozostają więc w dialogu z portretami Brad Pitta i George’a Busha albo Richarda Avedona i Cindy Sherman, reportażami z Sarajewa lub z wyboru Hillary Clinton do Senatu, czy też z fotografiami sportowców w czasie Olimpiady w Atlancie, której Annie Leibovitz była oficjalną fotografką.

Patti Smith z dziećmi, Jackson et Jesse. St. Clair Shores, Michigan, 1996.
© Annie Leibovitz/ Contact Press Images

Po tym zanurzeniu w ekstrakcie najlepszych realizacji fotografii współczesnej przenosimy się, w Muzeum Orsay, do samych prapoczątków fotografii, do pierwszych technik utrwalania obrazu.

We Francji pionierem był obok Nicéphore Niepce’a Louis Daguerre, w Wielkiej Brytanii – William Henry Fox Talbot. Opracowali oni i rozwinęli niemal w tym samym czasie – na przełomie latach 30. i 40. XIX wieku całkiem odmienne techniki utrwalania obrazu – dagerotyp i kalotyp. Talbot i jego następcy rozwijali technikę negatywu papierowego powielanego poprzez kontakt, Daguerre stosował płytę miedzianą pokrytą jodkiem srebra. Niezależnie od dalszych technicznych udoskonaleń, te dwie techniki wyznaczyły warunki rozwoju fotografii i jej percepcji. Dagerotyp kusił swym blaskiem, precyzją linii i szczegółów. Kalotyp lepiej oddawał grę światła i niuanse cienia. Dagerotyp najlepiej nadawał się do portretu, nawiązującego do realistycznego portretu mieszczańskiego, kalotyp do pejzażu, utrzymanego w konwencji bliskiej angielskiemu malarstwu tego czasu.