Gabinet osobliwości Axela Vervoordta

Kim jesteś, Akademio?

 Piotr Błoński

Tekst z  15/02/2010 Ostatnia aktualizacja 15/02/2010 12:44 TU

Axel Vervoordt
www.axel-vervoordt.com

Tytuł zdumiewającej wystawy w tzw. Kaplicy Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Paryżu można odmieniać jako pytanie lub jako okrzyk zachwytu: wśród setek odlewów i kopii, gromadzonych tam od stuleci dla pouczenia studentów, znalazły miejsce nie mniej liczne dzieła sztuki wyselekcjonowane przez znanego marszanda, kolekcjonera i mecenasa sztuki Axela Vervoordta, w ramach drugiej z cyklu trzech wystaw, które organizuje on w Paryżu i Wenecji.

Gipsowe odlewy, piętrzące się w wielkiej, zanurzonej w półmroku przestrzeni owej Kaplicy wykorzystane są jako tło i towarzystwo dla bardzo różnorodnych dzieł oryginalnych – od steli syryjskiej z IV tysiąclecia przed naszą erą po instalację Annette Messager z roku 2008. Biały graniastosłup Anish Kapoor – Whiteout – z roku 2004 przypieczętowuje centralne miejsce przyległej rotundy, w której ponad odlewami arcydzieł Michała Anioła zawieszono abstrakcje Lucio Fontany i Kazuo Shiraga; w nawie instalacja Louise Bourgeois konkuruje z kopią posągu konnego Colleoniego z Wenecji, a oryginalne, marmurowe popiersie Wenus, albo francuskie gotyckie Madonny – z fotografiami Nan Goldin i Mapplethorpe’a. W głębi nawy zaś skomponowano rodzaj renesansowego studiolo skrzyżowanego z gabinetem osobliwości – gdzie wideo Billa Violi Old Oak współżyje z umieszczonymi w gablotach brązami celtyckimi, Centaury Picassa z fragmentem nogi z brązu z epoki hellenistycznej, rysunkowe studium głowy konia Van Dycka z chińską sową z terrakoty z czasów dynastii Han, makieta instalacji Ilii i Emilii Kabakowów pn. Upadłe niebo z osiemnastowiecznym pantografem.

Fragment wystawy Academia, qui es-tu?: "Gabinet"
www.axel-vervoordt.com

Trzeba tu podkreślić, że nie ma przy tych wszystkich obiektach żadnego podpisu: zwiedzający otrzymuje jednak sumiennie opracowany przewodnik, który chroni go przed całkowitym zagubieniem. Bo też tylko niektóre dzieła są łatwo rozpoznawalne – czy jako miejscowe kopie, czy też właśnie jako oryginały, czyli obiekty właściwej wystawy, szczególnie gdy posługują się nowoczesnymi materiałami, albo nowoczesnymi technikami – fotografią i wideo: ale inne trudno czasem rozróżnić bez wnikliwej obserwacji.

Fragment wystawy Academia, qui es-tu?: temat "Ciało"
www.axel-vervoordt.com

Nie ma w tym jednak chaosu. Wszystkie te niezliczone zestawienia posłuszne są jakiejś metodzie i zgrupowane w tematach: portret, ciało, architektura, gabinet… W tekstach towarzyszących silnie się podkreśla tytułowe pytanie – „Kim jesteś?” – zadawane sztuce od kiedy ona istnieje. Pierwszą jednak odpowiedzią, odpowiadającą rozległości zainteresowań osobistych i profesjonalnych autora wystawy, jest zamiłowanie kolekcjonera do rzeczy pięknych, niezwykłych, budzących refleksję lub nostalgię. Celem byłoby więc potwierdzenie, że to pytanie „Kim jesteś” – ale zadane z nutą podziwu i zachwytu – drąży sztukę najnowszą tak samo jak dawną.

Przemieszanie z kopiami, które są tu znakiem całej tradycji sztuki jako akademii, czyli twórczości nawiązującej do uznanych wzorów, a także przemieszanie epok i regionów pochodzenia dzieł oryginalnych, ukazują każde z nich jako element ogromnej całości. Bardzo to jest korzystne dla dzieł sztuki nowoczesnej. Często przecież są irytujące przez swą żądzę oryginalności albo gdy manifestacyjnie odcinają się od tradycji i wzorów. W tym globalnym towarzystwie ostrze ich indywidualizmu ulega stępieniu, a ich estetyczne wartości zostają – przeciwnie – podkreślone. Ta wystawa jest tryumfem eklektyzmu.

"Academia - Qui es-tu?"
La Chapelle de l'Ecole des Beaux-Arts de Paris,
14 rue Bonaparte, 75006 Paris
do 23 listopada