Wystawy i muzea

Delacroix i fotografia

 Piotr Błoński

Tekst z  05/02/2009 Ostatnia aktualizacja 11/02/2009 16:38 TU

Eugène Delacroix, Studium dwóch aktów męskich
©Musée Eugène Delacroix

W przeuroczym muzeum Eugène Delacroix (1798-1863), utworzonym jako filia Luwru w byłym atelier tego malarza, położonym w sercu dzielnicy Saint-Germain przy ulicy de Furstenberg, zobaczyć można wystawę obrazującą pełen sprzeczności stosunek artysty do powstającej w połowie XIX wieku fotografii. We współpracy z francuską Biblioteką Narodową zebrano tam szereg szkiców Delacroix, obraz olejny pt. Odaliska, komplet fotografii Eugène Durieu, na podstawie których Delacroix wykonywał owe szkice, wreszcie portrety malowane przez Delacroix zestawione z fotografiami Nadara i Carjata.

Eugène Durieu, Akt męski (...) na skórze pantery, Bibliothèque Nationale de France, dépt. des Estampes et de la photographie
©BnF

Eugène Durieu (1800-1874) przeszedł do historii jako autor aktów głównie dlatego, że pracował właśnie dla Delacroix. Wykonywał dla niego fotografie modeli, które malarzowi służyły jako podstawa do szkiców w trakcie licznych pobytów poza Paryżem. Delacroix był bardzo zainteresowany możliwościami, które otwierała fotografia – nie jako rywalka malarstwa, lecz jako narzędzie uzupełniające. „Spoglądam z pasją i bez znużenia na te fotografie nagich ciał, na ten wspaniały poemat ludzkiego ciała, na którym uczę się czytać” – pisał w swym dzienniku w roku 1855. Dodajmy, że Delacroix korzystał z fotografii Durieu dlatego, że preferował ujęcia trochę zamglone, stroniące od znaczących póz i pozbawione typowych malowniczych akcesoriów, które różniły się tym od mnożących się już wtedy fotograficznych „pomocy naukowych” dla artystów. Dodajmy też, że Delacroix chętnie zbierał, na równi z rycinami, fotograficzne reprodukcje arcydzieł malarstwa i rzeźby.

Eugène Delacroix, Odaliska, 1857, olej na desce
©Collection particulière

Eugène Durieu, Akt kobiecy siedzący na kanapie (...), Bibliothèque Nationale de France, dépt. des Estampes et de la photographie
©BnF

Przy całym entuzjazmie dla fotografii Delacroix pozostawał jednak wobec niej nieufny:

„W malarstwie duch do ducha przemawia, nie zaś rozum do rozumu” – pisał jeszcze. A gdzie indziej, komentując reprodukcję Ukrzyżowania Rubensa: „Niedoskonałości, których nie ratuje sposób i kolor, bardziej się uwidaczniają. Jak dotąd, ta maszynowa sztuka przysłużyła się nam jak najgorzej: psuje nam arcydzieła, a nasze oczekiwania nie w pełni zadowala”.

Praktyczne korzyści z fotografii były za to dla niego oczywiste: prócz tego, że uważał ją za pożyteczne narzędzie pracy, zdawał sobie sprawę z perspektyw, jakie otwiera ona dla dokumentacji dorobku, a nawet dla komercjalizacji reprodukcji.

Toteż stał się w 1851 roku jednym ze współzałożycieli paryskiego Towarzystwa Heliograficznego. Ale paradoksalnie najsilniejsze jego opory budził obraz fotograficzny jego własnej osoby: żądał nawet zniszczenia negatywów niektórych swoich portretów – na szczęście daremnie.

Delacroix et la photographie

Musée national Eugène Delacroix
8, rue de Furstenberg, 75006 Paris

do 2 marca 2009