Pierwsza wystawa sezonu

Flamandowie Brukenthala

 Piotr Błoński

Tekst z  10/09/2009 Ostatnia aktualizacja 12/09/2009 15:27 TU

Hans Memling, Portrety fundatorów - Mężczyzna czytający z synem, 1480
Serge Wytz © Brukenthal National Museum, Sibiu/Hermannstadt, Romania

Pierwszą paryską wystawą nowego sezonu jest gościnny występ w Muzeum Jacquemart-André najcenniejszych obrazów z kolekcji Brukenthala, pochodzącej z Sibiu w Rumunii, kolekcji mało znanej poza jej granicami i poza kręgami profesjonalistów, a będącej jednym z najlepszych zbiorów malarstwa w Europie środkowej. Muzeum Jacquemart-André kontynuuje w ten sposób serię prezentacji zbiorów sztuki dawnej stworzonych przez najwybitniejszych indywidualnych kolekcjonerów, które w ten sposób wchodzą w dialog z przebogatą kolekcją własną tego Muzeum, także będącego dziełem życia dwojga pasjonatów. Do Paryża przybyło zatem pół setki obrazów mistrzów flamandzkich, od Van Eycka i Memlinga po Rubensa i Jordaensa.

Jan van Eyck, Mężczyzna w niebieskiej czapce, ok. 1430
© Brukenthal National Museum, Sibiu/Hermannstadt, Romania

Muzeum Brukenthala w Sibiu, dawnym Hermannstadt w Siedmiogrodzie, jest jednym z najstarszych muzeów publicznych w Europie. Samuel von Brukenthal (

1721-1803) był faworytem cesarzowej Marii Teresy i kanclerzem. Kolekcja powstawała począwszy od trzeciej ćwierci XVIII wieku, między innymi z prezentów cesarzowej, dochodząc do liczby 2000 obrazów. W 1777 Brukenthal został mianowany gubernatorem Siedmiogrodu, skąd pochodził; osiedlił się w Hermannstadt, czyli obecnym Sibiu, wzniósł tam istniejący do dziś pałac, dokąd przeniósł swoje zbiory. Bezpotomny, postanowił utworzyć z nich publiczne muzeum, którego własność i zarząd zapisał Kościołowi ewangelickiemu. Zostało ono w istocie otwarte w 1817 roku.

Muzeum Brukenthala, podobnie jak całe zabytkowe miasto Sibiu, cudem przetrwało bez większego szwanku czasy komunizmu i dyktatury Ceausescu. Obecnie powraca do pełnej świetności. W jego zbiorach malarstwa największą, uniwersalną wartość przedstawiają właśnie obrazy mistrzów flamandzkich. Uwypukla to wystawa w Muzeum Jacquemart-André. W każdej z ośmiu niewielkich tamtejszych sal ekspozycyjnych, wokół wiodącego arcydzieła narzucającego motyw lub temat, skupiono obrazy ilustrujące jego rozpowszechnienie.

Frans van Mieris, Żołnierz w oknie palący fajkę
Serge Wytz © Brukenthal National Museum, Sibiu/Hermannstadt, Romania

Tak więc Rzeź Niewiniątek wśród zimowego pejzażu, dzieło Breughela Starszego, wprowadza w temat powstającego w XVI wieku malarstwa pejzażowego. Portrety fundatorów Hansa Memlinga wprowadzają w problematykę malarstwa portretowego, przy czym osobne miejsce zarezerwowano dla Jana van Eycka i jego Portretu mężczyzny w niebieskiej czapce. Pokaz tego obrazu, wybranego jako emblemat wystawy, jest sam w sobie wydarzeniem: do czasu gruntownej konserwacji w 1991 roku, jego autorstwo przypisywano Dürerowi.

Kolejna sala poświęcona jest tematyce mitologicznej – tu prym wiodą Rubens i Jordaens, w kolejnej Johann Georg Hinz jako malarz gabinetów osobliwości, dalej sceny rodzajowe z Davidem Teniersem jako przewodnikiem, na końcu martwe natury, z pełnymi symbolicznych odniesień obrazami Jana Davidsza de Heem. Po drodze - wyjątek: temat malarstwa religijnego otwiera nie Flamand, lecz Wenecjanin. Zbyt doktrynalny, ograniczony do Flandrii wybór obrazów, pozbawiłby Paryżan widoku Ecce Homo Tycjana, a obrazy szkół włoskiej i niemieckiej nie towarzyszyłyby Świętej Rodzinie Jordaensa, w której wykorzystuje on bardzo wielorakie tradycje malarskie.

Pieter Bruegel starszy i Pieter Bruegel młodszy, Rzeź niewiniątek w Betlejem, ok. 1586-1590
Serge Wytz © Brukenthal National Museum, Sibiu/Hermannstadt, Romania

Najpiękniejsze paryskie muzeum jeszcze raz dowodzi, że trzeba je odwiedzać regularnie.

Bruegel, Memling, Van Eyck, la collection Brukenthal

Musée Jacquemart-André

do 11 stycznia 2010