Eureka

Walka z chorobą Alzheimera

 Piotr Rosochowicz

Tekst z  18/09/2009 Ostatnia aktualizacja 20/09/2009 16:25 TU

Dwie pracujące niezależnie grupy naukowców – we Francji i w Wielkiej Brytanii – dokonały odkrycia trzech nowych mających podłoże genetyczne przyczyn zachorowania na chorobą Alzheimera. Następuje to 15 lat po epokowym odkryciu genu APOE4, którego posiadanie znacznie zwiększa podatność na zachorowanie na tę nieuleczalną chorobę. 21 września obchodzimy kolejny już Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera.

Nieznane są jeszcze szczegółowe przyczyny powstawania u człowieka choroby Alzheimera. Naukowcy coraz częściej przypisują jej wywoływanie dwóm czynnikom: zbyt długiej ekspozycji na metale ciężkie - takie, jak rtęć czy ołów - i faktorom genetycznym.

Choroba Alzheimera powoli niszczy komórki mózgowe...
© Nasa

Wspomniani specjaliści francuscy i brytyjscy pracowali nad genetycznymi przyczynami choroby. Porównywali tysiące przypadków zachorowań i geny osób chorych już od dawna. Wyniki porównywali też z genomem człowieka osób zdrowych i udało się im zidentyfikować trzy nowe formy genetyczne pozwalające na walkę z chorobą, lub też faworyzujące jej powstawanie u danego osobnika.

Dwa z tych nowoodkrytych genów odgrywają dużą rolę przy tworzeniu tzw. blaszek amyloidowych (nazywanych także blaszkami starczymi lub płytkami starczymi), które odkładają się w ścianach naczyń krwionośnych i odpowiedzialne są  za zanik kory mózgowej, a dokładniej mówiąc za zanik neuronów odpowiedzialnych za pamięć i inne funkcje mózgu. Trzeci z odkrytych genów odpowiedzialny by miał być za  przekaz bodźców nerwowych, czyli za komunikowanie między poszczególnymi neuronami. Odkrycie to pozwala przemysłowi farmaceutycznemu na prowadzenie nowych prac w dziedzinie walki z chorobą Alzheimera.

Choroba Alzheimera charakteryzuje się zakłóceniami w sferze czynności poznawczych, zwłaszcza zaś postępującym zanikiem pamięci, utratą zdolności do myślenia abstrakcyjnego i do wykonywania w sposób logicznie uporządkowany złożonych, a potem, w miarę postępu choroby, nawet prostych zadań.

W większości przypadków choroba Alzheimera zaczyna się w starszym wieku, po 65. roku życia i w pierwszym okresie, nie dając wyraźnych objawów, jest trudna do zauważenia przez otoczenie. W miarę postępu choroby jej objawy nasilają się, aż do całkowitej niezdolności pacjenta do samodzielnego życia. Choroba trwa na ogół od 5 do 12 lat. Śmierć następuje w wyniku powikłań pozamózgowych.

Jak ją rozpoznać? Objawy choroby Alzheimera są początkowo trudne do uchwycenia, tym bardziej, że wiele innych chorób wieku starczego ma podobne.

Zaczyna się od kłopotów z pamięcią, orientacją w terenie, rozpoznawaniem osób, trudnością w formułowaniu myśli, utratą wcześniej nabytych umiejętności, natręctwem pewnych obsesji, zaburzeń snu. Najczęściej te dolegliwości przypisujemy demencji starczej, ale może się okazać, że utracone zdolności, informacje, nigdy już nie wrócą, wtedy wszystko zaczyna wskazywać na to, że mamy do czynienia z chorobą Alzheimera. Im szybciej skontaktujemy się z lekarzem specjalistą, tym większa szansa na spowolnienie choroby. Gdy choroba się rozwinie, leczenie niewiele da, bardziej potrzebna jest wtedy odpowiednia opieka i zapewnienie choremu poczucia bezpieczeństwa.

Wielu opiekunów popełnia błąd wyręczając chorych w podstawowych czynnościach życiowych i nie zmuszając ich do jakiegokolwiek wysiłku intelektualnego. Takie zachowanie przyspiesza rozwój choroby, choć trzeba zaznaczyć, że za każdym razem jest to sprawa indywidualna. Opiekowanie się bliskim z chorobą Alzheimera bywa bardzo wyczerpujące fizycznie i psychicznie. Tym bardziej, że ma się poczucie nieuchronności rozwoju choroby.

Jednym z czynników mających prawdopodobny związek z możliwością wystąpienia choroby Alzheimera są różne urazy głowy. Ważne jest zatem zapinanie pasów bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem, zakładanie kasku podczas jazdy rowerem oraz zabezpieczenie domu przed możliwością odniesienia w nim kontuzji np. po upadku ze schodów.

Należy też pamiętać aby przestrzegać diety, unikać nadmiernego spożycia alkoholu i palenia papierosów i w miarę możliwości prowadzić aktywny tryb życia.

Również choroby serca bądź czynniki takie, jak cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi, wylewy lub zawały serca powodujące różnorodne schorzenia sercowo-naczyniowe mogą mieć wpływ na rozwój Alzheimera. Należy stale konsultować z lekarzem własny stan zdrowia, zwłaszcza w starszym wieku.