Sezon na półmetku

Trzy wystawy

 Piotr Błoński

Tekst z  10/12/2009 Ostatnia aktualizacja 16/12/2009 17:39 TU

Muzeum Nissim de Camondo, Wielki Salon

W połowie jesienno-zimowego sezonu wystawowego, po zobaczeniu najważniejszych, czy najbardziej spektakularnych wystaw, przychodzi moment, kiedy wyłuskuje się z informatorów te, które wydawały się mieć mniejsze znaczenie. I tu natrafia się na przyjemne niespodzianki: o trzech takich przypadkach będzie mowa w dzisiejszej kronice: o wystawie Serge’a Poliakoffa w Muzeum Maillola, niemieckich ekspresjonistów w Musée Marmottan-Monet oraz o wystawie pt. „Splendor rodziny Camondo” w Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu, w ramach sezonu tureckiego we Francji.

Pochodząca z Turcji rodzina Camondo, to dynastia czynnych w XIX wieku w Konstantynopolu, Włoszech i w Paryżu bankierów i kolekcjonerów, emblematyczny przykład integracji Żydów we Francji, mimo tragicznego ich końca: Nissim de Camondo zginął bezpotomnie jako lotnik w czasie pierwszej wojny światowej, a cała druga gałąź rodziny została wymordowana w obozach nazistowskich.

Edgar Degas, Prasowaczki, 1884-1886, dar hr. Izaaka de Camondo dla Luwru
©RMN (Musée d'Orsay)/Hervé Lewandowski

 Po Nissimie pozostał istny klejnot w postaci Muzeum Camondo, jednej z najważniejszych kolekcji sztuki XVIII wieku w Paryżu, po jego kuzynie Moïse – ofiarowane przezeń do Luwru arcydzieła – w tym obrazy tak pierwszorzędnej wagi, jak Flecista Maneta, Prasowaczki Degasa, Dom wisielca Cézanne’a, Katedry Moneta, obrazy Boudina, Delacroix, Renoira i Sisleya. Wystawa w muzeum Sztuki i Historii Judaizmu ożywia pamięć po nich nie tylko jako darczyńcach, ale mecenasach sztuki i światłych kolekcjonerach: zachęca też do powtórzenia wizyty w Muzeum Camondo.

Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938) Cztery kąpiące się, 1910
© Von der Heydt-Museum Wuppertal

„Od van Dongena do Ottona Dixa – arcydzieła z Muzeum Von der Heydt z Wuppertalu” - to tytuł wystawy w Muzeum Marmottan-Monet, które, jak wiadomo, jest najbogatszą paryską kolekcją malarstwa impresjonistów. Pomysł jest odważny i najzupełniej uzasadniony: sprowadzenie do tego muzeum, i konfrontacja z impresjonistami, głównych kierunków ekspresjonizmu niemieckiego od Muncha i Nolde’a poprzez Die Brücke i Der Blaue Reiter aż po Die Neue Sachlichkeit. Nacisk położony jest na lata 1905-1911, przy czym kolekcja z Wuppertalu posiada także obrazy francuskich fowistów z tego okresu. Wystawa ilustruje więc dwie różne koncepcje ekspresjonizmu.

Serge Poliakoff, Kompozycja abstrakcyjna, gwasz, 1938
(ADAGP 2004)

Serge Poliakoff przybył z Rosji do Paryża w 1923 roku i stał się tu z latami postacią charakterystyczną, jako autor obrazów abstrakcyjnych i muzyk-gitarzysta.  „Stawiam na Poliakoffa” – powiedział w 1927 roku Kandinsky i powiedział proroczo: dziś Poliakoff jest z każdym rokiem bardziej ceniony. A Dina Vierny, późniejsza założycielka Fundacji swego własnego imienia i Muzeum Maillola, poznała go najpierw, gdy przygrywał na gitarze na którejś z szalonych rosyjskich nocy w Paryżu i nie dowierzała, gdy przedstawił się jako malarz. Po czym doznała olśnienia, kupowała jego obrazy i organizowała mu wystawy w swojej galerii. Obecna wystawa w Muzeum Maillola – to właśnie jej kolekcja, 15 obrazów olejnych i 20 gwaszy. Poliakoff łączy w nich bardzo przemyślaną kompozycję z wyszukaną kolorystyką – w trosce o niuanse sam rozcierał pigmenty, rozpuszczał odczynniki, słowem wytwarzał swoje farby jak malarze z dawnych czasów. Na tle obfitej produkcji malarstwa abstrakcyjnego połowy XX wieku, obrazy Poliakoffa wyszczególniają się dziś swą perfekcją formalną, refleksyjnością, wyszukaną estetyką.