Ludzie stamtąd i stąd

O Polonii francuskiej

 Anna Rzeczycka

Tekst z  23/01/2010 Ostatnia aktualizacja 19/02/2010 14:35 TU

Najwybitniejszą specjalistką historii polskiej emigracji  we Francji jest Janine Ponty - emerytowana profesor Sorbony, członek rady programowej paryskiego Muzeum Historii Imigracji, autorka wielu książek poświęconych Polakom we Francji. Nie ma ona z Polską żadnych powiązań rodzinnych. Języka polskiego nauczyła się sama, dla lepszej znajomości środowiska i poznania ludzi.

W maju 2008 roku nakładem wydawnictwa Du Rocher wyszła jej kolejna praca Polacy we Francji z podobiznami Marii Leszczyńskiej, Marii Skłodowskiej-Curie, Romana Polańskiego i górnika z francuskiej północy na okładce. Książka została świetnie przyjęta w Polsce: autorka z zadowoleniem wspomina audycje nagrane dla polskiego radia i telewizji w czasie pobytu w Warszawie. Ku jej zaskoczeniu książka cieszy się także powodzeniem we Francji. Pierwsze wydanie zostało sprzedane niemal w całości w ciągu 5 miesięcy.

Tom Polacy we Francji wydany został w kolekcji o nazwie "Ludzie stamtąd i stąd", której celem jest dotarcie do szerokiej publiczności. Jest to więc książka stosunkowo krótka, napisana w języku rozmyślnie zrozumiałym, nienaukowym, bez przypisów, które mogłyby przeszkadzać w lekturze, mająca na celu, mimo prostego stylu, w którym została napisana, dostarczenie czytelnikowi informacji poważnych i zasadniczych.

Janine Ponty postawiła sobie także za zadanie wydobycie na światło dzienne wielu nieznanych  jeszcze czy zapomnianych aspektów historii Polaków we Francji:

We francuskim departamencie Pas-de-Calais żyje przeszło 220 tysięcy osób polskiego pochodzenia. To głównie potomkowie Polaków, którzy między pierwszą a drugą wojną światową Są to potomkowie – często już czwarte lub piąte pokolenie – Polaków, którzy w okresie międzywojennym, szukając chleba, przybyli do Francji, by pracować w kopalniach węgla kamiennego.

Drugą falę emigracyjną stanowili żołnierze i kombatanci, którzy po drugiej wojnie światowej nie mogli lub nie chcieli wracać do kraju.

Trzeci rozdział polskiej historii w północnej Francji zapisała emigracja "solidarnościowa".

Wszystkie trzy warstwy polskiego uchodźctwa doskonale zżyły się z francuskim społeczeństwem, stając się przykładem udanej pod każdym względem integracji. Polacy potrafili przy tym zachować  związki z krajem pochodzenia, a nawet przeszczepić część swych korzeni na francuską ziemię. W latach 20. XX wieku w Lens, Dourges, Arras, Couries, Béthune, Harnes powstało wiele polskich szkół, sklepów, restauracji, kościołów i cmentarzy.

(foto:Bogdan Konopka)

Tradycje te zachowywane są także dzisiaj. Dzieci, wnuki, prawnuki i pra-prawnuki pierwszych polskich emigrantów, choć wrosłe całkowicie we Francję, przejęły pałeczkę polskości. I do dziś, w departamentach Nord i Pas-de-Calais działają stowarzyszenia polonijne, otwarte są polskie sklepy, młodzież uczy się języka polskiego. Ciągle odbywają się uroczystości o polskim charakterze, które są okazją do wystąpienia w polskich strojach ludowych.

W wędrówkę śladami polskości w północnej Francji parę lat temu ruszył wybitny fotograf Bogdan Konopka. Rezultaty jego wyprawy z aparatem fotograficznym – portrety ludzi i pejzaże regionu, który w przeciągu kilku lat po likwidacji kopalń całkowicie zmienił oblicze – prezentowane były w kaplicy świętej Barbary w Bruay-la-Buissière. Wystawie noszącej tytuł Rezonanse towarzyszył ponad stustronicowy album wydany przez wydawnctwo Filigranes.

Romawiam z Bogdanem Konopką:

By oddać hołd polskiemu wkładowi w życie północnej Francji, władze departamentu postanowiły ogłosić rok 2007 rokiem Polski. Wybrały datę symboliczną: 85. rocznicę przybycia pierwszej fali polskich imigrantów do Północnej Francji.  

O roku polskim w departamencie Pas-de-Calais opowiadają Sylviane Kowalczyk i  Dorota Zwerenc z Domu Polonii w Hénin-Baumont:

 

Polacy mieszkają nie tylko w departamentach Nord i Pas-de-Calais.

O życiu polonijnym w Szampanii, w miastach Troyes i Reims, opowiadają ksiądz Wiesław Gronowicz i Jean-Claude Kociołek (nagranie z 2002 roku) :