2000-05-24 Macha Makeev

 Piotr Błoński

Tekst z  03/02/2010 Ostatnia aktualizacja 03/02/2010 18:16 TU

Karmazynowe piórko w probówce, naturalnej wielkości wypchana lwica w białym wianku, obwieszone delikatnymi złotymi łańcuszkami szkielety nietoperzy, ironiczny grymas czaplego dziobu spod woalki; dziś polecam państwu wystawę Maszy Makeev w holu Muzeum sztuk zdobniczych – Musée des Arts décoratifs – w północnym skrzydle Luwru przy rue de Rivoli. Akcesoria z których Macha Makejew tworzy swoje plastyczne uniwersum – nitki, sztuczne kwiaty, piórka, odpustowe klejnociki, wszelka pasmanteria, najrozmaitsze fragmenty i przedmioty codziennego, gospodarczego użytku - znalazły w postaci szkieletów, czaszek, kości – lub futra wypchanych zwierząt – nieoczekiwanych rozmówców.

Cała ta wystawa mieści się w jednej salce, zamienionej z tej okazji na istną jaskinię Ali Baby. Nosi ona tytuł Les beaux-restes – piękne resztki, a właściwie resztki-piękne, przez aluzję do sztuk pięknych. W katalogu, a właściwie zeszyciku towarzyszącym wystawie, Macha Makeev rozwodzi się poetycko, acz nader sentymentalnie nad stanem ducha, który zaowocował tym etapem jej twórczości: potrzeba zamknięcia trudnego okresu w życiu osobistym, podsumowania, ale nie przekreślenia: jest to, jak pisze autorka, wielka galeria tolerancji: sierść, pióro, łuska, zrównanie gatunków, epickie sympozjum przeciw grozie rozkładu. To co trwałe w aspekcie tych stworzeń, to po trosze dusza ich niewidzialnego ciała. Czemuż ich nie pokazywać w tym właśnie zawieszeniu, w towarzystwie naszych strojów, ozdób, mebli, i wszelkich innych akcesoriów?

Szerszej publiczności Macha Makeev znana jest raczej z działalności teatralnej i telewizyjnej – jako współtwórczyni programu Deschiens na Canal plus, z przetwarzaniem w tej twórczości na język sztuki najbardziej otchłannej banalności, z sięganiem po doświadczenia teatru absurdu, dadaizmu, pop-artu i sztuki minimalnej: sam dosyć byłem zresztą zaskoczony sentymentalną melancholią tekstu autorki, bo jej pomysłowość w plastycznych zestawieniach jest z gruntu dowcipna. Za każdym z nich kryje się gdzieś okrutna ironia skutecznie chroniąca przed sentymentalizmem. Oto dwie wysokie szklanice z kryształu, z których wyłaniają się niczym wielkie łyżki, jakieś piszczele, z nasadzonymi na nie kocimi bodaj czaszkami, w które wbite są jakieś igły i druciki, na których rozwieszone są sznury świecidełek, tu zwisa piórko, tam stara ręcznie wypisana metka – pamiątka po bukiecie kwiatów … A na dnie szlanki jakieś monety, jakieś gwizdki – i znowu perły: czas zastygły w różnych, by tak rzec, przedziałach czasowych, już czujemy powiew nostalgii, ale nostalgii przeraźliwie banalnej, kiedy ta szklanka, i ta kość i ta perełka sumują się nagle w odstawione na noc sztuczne uzębienie – całkiem osobny zatem rodzaj zatrzymania czasu.

I tak jest za każdym razem: na wydłużonej czaszce Bóg wie jakiego zwierzęcia przysiadła lalka w hiszpańskiej sukni, Carmen z zapomnianej szuflady, dosiadająca byka. Albo prościej: rząd kozich czy baranich czaszek ozdobionych krawatem – i oto symetryczna biel kości przemienia się w kołnierzyk koszuli czy bluzki: nigdy już wiążąc krawat nie uchronię się od poczucia wieczności. Jeszcze prościej: w gablotce na komódce różowe majtki, z paskiem, zaopatrzonym w cztery sąsiadujące klamerki. Jeszcze jeden obraz czasu, zatrzymanego w kolejnych etapach.

Na głównym miejscu tej niewielkiej, ale jakże bogatej ekspozycji, królują wśród innych przedmiotów, obok wspomnianej już lwicy, ze dwa tuziny wypchanych ptaków i zwierzątek – monstrualne streszczenie i rozmnożenie zarazem drobnomieszczańskiej dekoracji saloniku z kanapą i telewizorem, zastygły w pluszowej wieczności pomnik najbanalniejszej domowej samotności, pod którym Macha Makeev podpisuje się bez żadnej pozy i pretensji – co jej sentymentalnym wyznaniom przywraca świeżość tekstu autentycznego – którego ilustracja znowuż, czyli cała wystawa, chwyta za gardło ze zdwojoną siłą.