2005-12-08 Odnowiony Petit Palais

 Piotr Błoński

Tekst z  11/02/2010 Ostatnia aktualizacja 11/02/2010 12:54 TU

Wiek dziewiętnasty – wiek dobrobytu, dobrego smaku i dobrego wychowania – pisał w swych pamiętnikach, ku zdumieniu dwudziestowiecznego czytelnika, Artur Rubinstein. Tyle przecież w 19 wieku obok genialnych dokonań, nadęcia, pretensjonalności... Przypomniała mi się ta uwaga w związku z otwarciem, po czteroletniej przerwie i kapitalnym remoncie, Muzeum Sztuk Pięknych Miasta Paryża – które od ponad stu lat mieści się w Petit Palais – czyli Małym Pałacu – między Polami Elizejskimi a Sekwaną.

Zarówno gmach jak i jego zawartość są swoistym podsumowaniem ideałów dziewiętnastego wieku – architektura budynku łączy najnowocześniejsze na owe czasy techniki – stalową konstrukcja, szkło, żelbetowe stropy – z bogatą pompierską dekoracją neobarokową, a w wyposażeniu prawdziwymi cudami rzemiosła – kamieniarki, kowalstwa, witrażu, mozaik. A zawartość? Początkowo składały się na nią dzieła powstałe w wyniku oficjalnych zamówień, przeważnie więc akademickie, ale dziewiętnastowieczna z ducha filantropia wzbogaciła te zbiory o nieprzemijalne arcydzieła.

W bliższych nam czasach trudno było to wszystko docenić: budynek był wielokrotnie przerabiany, część przestrzeni zajęta na administrację zupełnie nie muzealną – wystawa stała była coraz bardziej ściśnięta, ekspozycja niezrozumiała, z rzadka jeszcze udawało się tam urządzić ciekawe wystawy czasowe: lekarstwem okazał się ząb czasu, który nadgryzł fundamenty i struktury – trzeba było zrobić remont. 

W przeciwieństwie do sąsiedniego Grand Palais – Wielkiego Pałacu, czy skądinąd wieży Eiffla, które miały być rozebrane po wystawach światowych, z okazji których były budowane, Petit Palais zaprojektowany został jako stała siedziba kolekcji miejskich. W praktyce funkcję muzeum przejął w roku  1902. Jest to zespół  na planie trapezu okalającego owalny ogród. Remont miał na celu przywrócenie oryginalnych zalet gmachu, przede wszystkim przywrócenia naturalnego oświetlenia.

Ekspozycja zajmuje cały wysoki parter i część przyziemia – początkowo przeznaczonego tylko na magazyny. Pod ogrodem zainstalowano audytorium. W ten sposób udało się zwięszyć powierzchnię wystawową z 16 do 22 tysięcy metrów kwadratowych i udostępnić publiczności chociaż 1300 spośród 45 000 posiadanych przez muzeum dzieł, i to w poszanowaniu woli donatorów.

Na przykład piękna kolekcja sztuki XVIII wieku amerykańskiego małżeństwa  Edwarda i Julii Tuck, statutowo musi zajmować skrzydło od strony pól elizejskich. Składają się na tę kolekcję płótna Fragonarda, Bouchera, Huberta Roberta, rysunki Watteau, porcelana miśnieńska, tkaniny i boazerie... Nie stawiali takich warunków pierwsi donatorzy – bracia Eugène i Auguste Dutuit, spadkobiercy dynastii włókienniczej z Rouen, którzy już w 1902 roku przekazali muzeum około 20 tysięcy dzieł – od sztuki antyku i średniowiecza po grafiki Dürera, Schongauera, Callota i Rembrandta, obrazy flamandzkie i holenderskie – w tym Porwanie Prozerpiny Rubensa – a nawet dzieła sztuki japońskiej i islamskiej.

Obficie reprezentowana jest naturalnie sztuka wieku XIX: Delacroix, Ingres, Géricault, Corot, Courbet – zdumiewający kicz młodego studenta prawa nazwiskiem Paul Cézanne, ale także  późniejsze jego Trzy kąpiące się, kilka obrazów ofiarowanych przez słynnego marszanda Vollarda – znowuż Cézanne, Renoir, Bonnard, Gauguin...

Jest więc w tym muzeum barwna mieszanina – jakby sugestia dziewiętnastowiecznego salonu gdzie pod alegorycznym plafonem, obok chińskiej wazy i gotyckiej Madonny wiszą obrazy mistrzów, a na wykwintnych mebelkach tu i ówdzie spoczywa wdzięczna rzeźba lub średniowieczny relikwiarzyk. Ale zostało to poddane rygorom nowoczesnej muzeologii, nie ma więc zatłoczenia ani dysonansów utrudniających odbiór. Muzeum Sztuk Pięknych Miasta Paryża powraca więc w najbliższą sobotę na listę najważniejszych etapów trasy zwiedzania stolicy.