ترانۀ ناسروده

آوازهای آمریکای لاتین: ویکتور خارا

به قلم : فرید وهابی

تاریخ انتشار مقاله  08/01/2010 به روز شده  08/01/2010 17:48 TU

Victor Jara

در آخرین روزهای سال ٢٠٠۹ (چهارم دسامبر )، سی و شش سال پس از مرگ ویکتور خارا، هزاران نفر از اهالی شهر سانتیاگو، طی مراسمی گسترده، بقایای پیکر او را دوباره به خاک سپردند. به نظر می رسد که پس از سال ها فراموشی، دنیای غرب دوباره به یاد این هنرمند متعهد افتاده است.

مراسم خاکسپاری مجدد ویکتور خارا

نخستین باری که در ایران نام ویکتور خارا را شنیدیم، در گرماگرم وقایع ماه های پس از انقلاب بود. در آن روزها، نوار کاستی از برخی ترانه های او، همراه با ترجمۀ چند شعر، در تهران منتشر شد.

وجه سیاسی شخصیت  خارا و کمونیست بودنش، علاقه و کنجکاوی همۀ هواداران جوان سازمان ها و احزاب چپ را برانگیخت. اما آنچه بیش از همه، باعث محبوبیت خارا شد، آگاهی یافتن از نحوۀ قتل او بود.

خواننده ونوازنده ای که فقط به خاطر آثارش توسط رژیم کودتاگر پینوشه اعدام شده بود، همۀ خصوصیات لازم را برای تبدیل شدن به افسانه ای برای جنبش چپ دارا  بود.

 

اما آنچه که امروز به تحقیق از این واقعۀ تلخ می دانیم از این قرار است: بعد از کودتای ژنرال پینوشه در روز یازده سپتامبر سال ۱۹٧۳، چند هزار نفر از مخالفان او، توسط نظامیان در استادیوم ورزشی شهر سانتیاگو حبس شدند. ویکتور خارا در میان این مردم بود.

پس از چند ساعت، او را برای بازجویی از سایرین جدا می کنند و ساعتی بعد، چند نفر از زندانیان جسد او را در همان استادیوم می بینند. ظاهراً خارا با رگبار مسلسل کشته شده بود.

 

بعدها، یک روزنامه نگار شیلیایی به نام سرجیو گوتیرس* که در همان استادیوم حبس شده و جان سالم به در برده بود، حکایت کرد که ویکتور خارا را بلافاصله بعد از خروج از محل بازجویی دیده بود. به گفتۀ او، خارا در این لحظه خطاب به وی فریاد زده است: "نگاه کن، دست هایم را خرد کرده اند تا دیگر نتوانم گیتار بزنم". بعدها گفته شد که انگشتان ویکتور خارا را با ضربات قنداق تفنگ له کرده بودند.

پس از اعدام خارا، همسر انگلیسی وی موفق می شود به کمک یکی از آشنایان، جسد او را از سردخانه برباید و پنهانی و شبانه در جایی خلوت دفن کند.

 

مراسم خاکسپاری مجدد در سانتیاگو

 

نزدیک به ۳٦ سال بعد، بقایای پیکر ویکتور خارا از خاک بیرون آورده شد تا با تکنیک های جدید، ازجمله با توسل به آزمایش دی.ان.آ**، مورد بررسی قرار گیرد، شاید نشانه یا مدرکی یافت شود که در شناسایی قاتل یا قاتلان او به کار بیاید.

پس از این بررسی ها، پیکر خارا با حضور چندین هزار نفر از هم وطنانش دوباره به خاک سپرده شد.

 

قاتل ویکتور خارا هنوز شناخته نیست. چند سال بعد از برکناری ژنرال پینوشه، مردی که در زمان کودتا سربازی هجده ساله بوده، به قتل خارا اعتراف کرد اما چندی بعد زیر همۀ حرف های خود زد و اعترافاتش را انکار نمود.

با این حال، تحقیق در مورد سرنوشت خارا و هزاران نفر دیگر از کشته شدگان و گم شدگان دوران پینوشه، همچنان در شیلی ادامه دارد.

 

                *Sergio Gutierrez

                **D.N.A.