ترانۀ ناسروده

جایی در ذهن مردم

تاریخ انتشار مقاله 15/09/2008 به روز شده 15/09/2008 15:15 TU

برای یک ترانه، در خاطر مردم ماندن یعنی زنده بودن و به زندگی ادامه دادن. ترانه ای که جایی در حافظۀ شنوندگان نداشته باشد، به پایان عمر خود رسیده است.

به نظر می رسد که برای ماندگار شدن یک ترانه در ذهن مردم، ملودی یا آهنگ، نقش مهم تری از شعر یا کلام داشته باشد.

آیا هیچ وقت به این نکته فکر کرده اید که به چه دلیل برخی ترانه ها سال های سال در ذهن باقی می مانند، بدون این که کوچک ترین تلاشی برای به خاطر سپردن آنها به خرج داده باشید؟

دلایل این امر حتماً پیچیده اند و متعدد. اگر پاسخ قطعی برای این پرسش وجود می داشت، شاید شیوه ای مشخص و معلوم برای ساختن ترانه های ماندنی یافت می شد.

با این حال می توان مشاهده کرد که شنوندگان عادی و غیرحرفه ای، ترانه هایی را بهتر و آسان تر فرا می گیرند که آهنگ یا نغمه ای دلنشین و ساده دارند.

 

هر ملودی از چند جمله تشکیل می شود. در آثار موسیقی کلاسیک غرب می توان ملودی هایی یافت که تعداد جملاتشان بسیار زیاد است و در نتیجه، شنوندۀ عادی گاه برای یافتن آغاز و پایان ملودی دچار مشکل می شود.

برعکس، در ترانه ها، ملودی تقریباً همیشه کوتاه و ساده است. همراه شدن این نغمه های ساده با شعر، کاری می کند که شنونده به راحتی، ترکیب حاصل شده را به خاطر می سپارد.

 

 

 

واریاسیون های گلدبرگ از آثار مهم دورۀ پختگی یوهان سباستیان باخ است که به احتمال زیاد در سال ١٧٤٠ میلادی برای کلاوسن ساخته شده است. کسانی حدس زده اند که باخ این مجموعه را برای یکی از شاگردان بااستعداد خود به نام گلدبرگ نوشته، اما این فرض را امروزه جدی ترین باخ شناسان رد می کنند، هرچند که برای وجه تسمیۀ اثر توضیح دیگری هم ارائه نمی کنند.

واریاسیون های گلدبرگ امروزه یکی از بزرگ ترین آثار نوشته شده برای کلاویه (کی بورد) محسوب می شود.

 

واریاسیون های گلدبرگ از سی و دو قطعۀ نسبتاً کوتاه تشکیل شده است: قطعۀ اول و آخر را می توان نوعی مقدمه و مؤخره دانست. سی قطعۀ دیگر، همگی واریاسیون هایی هستند که بر اساس یک تم واحد نوشته شده است. به زبان ساده و البته با کمی تسامح می توان گفت که بر اساس یک تارو پود بنیادین یگانه، و با رعایت یک سلسله قواعد، قطعات کوتاهی نوشته می شود که برای یک گوش ناآزموده گاه هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند، هرچند همگی دارای ریشۀ مشترکند.

این شاهکار مطلق موسیقی در دهه های اخیر بارها اجرا و ضبط شده است که البته بیشتر آنها با پیانو و نه کلاوسن، نواخته شده اند.

برخی قطعات این مجموعه شاید برای شنوندۀ امروزی تعجب آور باشد. چرا که به رغم قدمت اثر، شکل و لحن  آنها عجیب امروزی، زنده و می توان گفت مدرن است.

واریاسیون های گلدبرگ  علاوه بر نمایاندن قدرت خلاقۀ فوق انسانی باخ، از نظر تنوع و غنای ریتم، ظرافت، تکنیک و البته زیبایی سحرانگیز ملودیک، به جایی می رسد که می توان گفت در تاریخ موسیقی جهان، نماینده یا مظهر کمال در موسیقی است.

                                           فرید وهابی