جدال با نظریۀ داروین

به قلم : بیژن  برهمندی

تاریخ انتشار مقاله  31/12/2009 به روز شده  08/01/2010 17:12 TU

 

تئوری داروین.

 چارلز داروین، متولد 1809 دیدگاه ما را از انسان و جایگاهش در عالم، برای همیشه دگرگون کرده است. صد و پنجاه سال پس از انتشار کتابش منشاء انواع تئوری تحول او، بنیان علم زیست شناسی باقی مانده است. با این حال این تئوری بیش از پیش مورد حملۀ بنیادگرایان مذهبی قرار گرفته است.

روایت مدرن شدۀ طرفداران خلقت، که "طرح هوشمند" نام دارد، مدعی است که اینک با زبان "علمی" علیه تئوری تحول می جنگد. "طرح هوشمند" با کدامین استدلال ها خود را به اثبات می رساند؟ این جنگ صلیبی علیه لائیسیته که به شکل حیرت آوری مسیحیان اوانژلیست آمریکائی را با اسلامگرایان ترک متحد کرده است چه هدفی را دنبال می کند؟

هواداران این نظریه در اروپا و فرانسه چه کسانی هستند؟

طرفداران خلقت در آمریکا معتقدند که روایت انجیل از آفرینش، طابق النعل به النعل به نعل با واقعیت انطباق دارد. بدین معنی که خداوند تمام موجودات زندۀ جهان را در شش روز 24 ساعته آفریده است و کرۀ خاکی ما بیش از ده هزار سال عمر ندارد.

امروز در آمریکا، پروتستان های اوانژلیست که بویژه در دوران جرج بوش تقویت شدند، یک جریان پر اهمیت فکری بشمار می رود، که یک چهارم آراء آمریکائیان را به خود اختصاص می دهد. درست به همین دلیل بود که کاندیدای جمهوری خواهان در مبارزات انتخاباتی سال گذشته 2008، بارها این شعار مطالباتی را مطرح کرد که "هر آمریکائی باید با هر دو تئوری آشنا شود". یعنی هم تئوری تحول و هم تئوری آفرینش.

باید گفت که هواداری از تئوری خلقت، تنها یک ویژگی آمریکا محسوب نمی شود و درحال گسترش به کشورهای اروپائی و نیز جهان اسلام است.

حتی فرانسه که مدتها معتقد بود به یاری قانون 1905 مبنی بر جدائی کامل کلیسا از دولت از شر چنین حوادثی در امان خواهد ماند، اینک متوجه آسیب پذیری خود شده است.

در سال 2002 برای اولین بار یک معلم علوم زیست شناسی در یکی از دبیرستان های حومۀ پاریس مجبور شد یک دیرین شناس معروف به نام پاسکال پیک را به کلاس خود دعوت کند تا نامبرده دربارۀ تئوری تحول توضیحاتی برای شاگردانش ارائه کند. چرا؟ به این دلیل که این تئوری با مخالفت شدید برخی از دانش آموزان مواجه شده بود. سرسخت ترین این مخالفان دختر محجبه ای بود که عبارت" انسان از نسل میمون است" را بر نمی تابید و با آن مخالفت می کرد.

به اعتقاد مقامات آموزش و پرورش، چنین مخالفت هائی بطور مرتب در مناطق مختلف فرانسه اتفاق می افتد. البته باید گفت که این مخالفت ها در اکثریت قریب به اتفاقشان از سوی دانش آموزانی مطرح می شود که در خانواده های مسلمان بزرگ شده اند. حتی از سال 2000 به بعد، موارد متعددی دیده می شود که در امتحانات نهائی دیپلم متوسطه، کسانی در پاسخ به سؤالات مربوط به زیست شناسی ، تصریح می کنند که این پاسخ با برنامه های درسی منطبق است، اما نگارنده به آن اعتقاد ندارد.

آخرین حادثه در این زمینه که البته ابعاد بین المللی دارد انتشار کتاب بزرگ و بسیار لوکسی است به نام "اطلس آفرینش" که مؤلف آن یک شهروند ترکیه به نام "هارون یحیی" است.

این کتاب بسیار نفیس که بطور مجانی و معمولاً با نام و آدرس آموزگاران مدارس فرستاده می شود، به تصاویر بزرگ و با شکوهی مزین است که فسیل های مختلف را نشان می دهد و مطالب کتاب می کوشد به یاری آنها ثابت کند که جانداران هیچ تحولی نمی کنند.

این کتاب، با تیراژ وسیعی به لااقل 4 کشور اروپائی و نیز آمریکا فرستاده شده است.

طرد داروینسم در اینجا رابطۀ تنگاتنگی با مدرنیسم غربی دارد. سید حسین نصر استاد علوم اسلامی در دانشگاه جرج واشنگتن می گوید: " تئوری تحول دیرک خیمۀ تجدد است. اگر سقوط کند تمام خیمه بر سر مدرنیته خراب خواهد شد " .

سلمان حامد، استاد کالج " هامپشایر" در ماساچوست در مقاله ای که در مجلۀ آمریکائی "دانش SCIENCE نگاشته، می نویسد: "همانطور که بیست سال گذشته دوران مبارزه  هر چه سخت تر علیه آموزش تئوری تحول در ایالات متحده بود، جدال بزرگ آینده علیه داروینیسم، محتملاً در جهان اسلام اتفاق خواهد افتاد".

به نظر می رسد که این نظریه از هم اکنون بوسیلۀ یک پروژه تحقیقاتی وسیع در سی کشور جهان، به اثبات رسیده است. این نظر سنجی که در سالهای بین 1993تا 2005انجام گرفته، هدفش شناخت میزان مقبولیت تئوری تحول، در میان بزرگسالان سی کشور مورد بررسی بوده است. نتیجه آنکه این تئوری در اروپا و ژاپن بسیار بیشتر مقبولیت دارد تا در سرزمین های اسلامی. 

در پنج کشور ایسلند، دانمارک، سوئد، فرانسه و ژاپن تنها 20 درصد پرسش شوندگان این تئوری را نادرست قلمداد کرده اند. در ترکیه، اندونزی، پاکستان، مالزی و مصر بیش از پنجاه درصد مردم با این تئوری مخالف بوده اند. تنها استثناء قزاقستان است که تنها 28 درصد مردم تئوری داروین را قبول ندارند و 40 درصد با آن موافقند.

آمریکا نیز در میان کشورهای غربی استثناست. بطوریکه 40 درصد از آنها تئوری تحول را مردود می دانند. یعنی تعداد بمراتب بیشتری نسبت به قزاقستان

این آمار، نشان می دهند که آمریکا مرکز ثقل هواداران آفرینش، ویا روایت جدید آن "طرح هوشمند" است.

در واقع توسل به "طرح هوشمند" که همان چهرۀ ماسک زدۀ داستان آفرینش است، از زمانی ضرورت پیدا کرد که هواداران آفرینش خواستند تئوری آنها هم در مدارس تدریس شود. اولین بار در سال 1987 بنیادگرایان آمریکائی از دیوان عالی کشور تقاضا کردند که "علم آفرینش" نیز در مدارس تدریس شود. قضات دیوان عالی کشور، با هفت رأی مخالف در مقابل دو رأی موافق اعلام کردند که این درخواست برخلاف قانون اساسی آمریکا بویژه بند یک آنست که دولت را از ترویج یک دین معین برحذر می دارد. این قضات معتقد بودند که داستان آفرینش بیش از آنکه یک تئوری علمی باشد، با یک اعتقاد مذهبی همخوانی دارد.

برای دور زدن چنین حکمی است که طرفداران آفرینش بفکر راه چاره افتادند و دیدگاهشان را با فرمول جدیدی ارائه کردند و مدعی شدند که "طرح هوشمند" یک اعتقاد مذهبی نیست، و یک ساخت علمی دارد که می تواند گزینه ای در مقابل داروینیسم قلمداد شود.

این رهیافت جدید، باعث شد که در سال 2004 که مدرسه ای در شهر دوور واقع در پنسیلوانیا بتواند تئوری هوشمند را نیز وارد مطالب درسی کلاس کند. اما دورۀ آموزش این "تئوری" دیری نپائید، چرا که در پایان سال 2005 یک دادگاه آمریکائی حکمی صادر کرد که مطابق آن "طرح هوشمند" علم نیست و باید از برنامۀ مدرسه حذف شود.

با این حال می شود حدس زد که جدال علیه تئوری تحول به همین جا ختم نشده است و هم اکنون ایالات دیگری مبارزات خود علیه داروینیسم را با جدیت پی می گیرند. حتی این جدال به آمریکا هم ختم نمی شود و در حال گسترش به مناطق دیگر جهان است.