بیانیۀ موسوی، مانیفست قدرت سایه برای جانشینی

به قلم : رضا تقی زاده

تاریخ انتشار مقاله  02/01/2010 به روز شده  03/01/2010 07:27 TU

سقوط دولت طالبان در کابل و صدام در بغداد، بدلیل فقدان وجود قدرت جانشین، به ایجاد ناگهانی خلاء قدرت در دو کشور افغانستان و عراق انجامید و در نتیجه امنیت غرب آسیا را با بحرانی جدی روبرو ساخت. بحران بالقوه ناشی از تغییر ناگهانی قدرت در تهران میتواند از حدود نگرانی های منطقه ای فرا تر رفته و به یک بحران جهانی مبدل شود. بیانیه پنج ماده ای موسوی، نه راهکار خروج از بحران جاری سیاسی، که در عمل، معرفی نامه قدرت سایه ای است که در ایران شکل گرفته و آماده میشود که خلاء ناشی از تغییر قدرت سیاسی در تهران را پر کند.

بی تردید هیچیک از مفاد پنج گانه بیانیه موسوی برای قدرت حاکم در ایران نه قابل پذیرفتن و نه قابل اجرا است. از نگاه  جنبش موسوم به سبز نیز که نماینده و معرف خواسته های مردم ایران شده است، بدون تامین شرایط مندرج در بیانیه یاد شده، راهی برای دست یافتن به تعادل و  وضعیت جامعه آزاد باقی نخواهد ماند.

پذیرفتن شرایط مندرج در بیانیه موسوی و اجرای خواسته های پنج گانه  قید شده در آن، بی تردید ماهیت رژیم کنونی را در ایران تغییر خواهد داد. بدون تامین خواسته  های مزبور نیز، جامعه به پا خواسته ایران تنها شاهد ادامه وضع مو جود خواهد بود.

بیانیه موسوی، با عبور از مسائل مربوط به انتخابات ماه خرداد، تصویر بزرگتر ایران فردا را هدف قرار داده است. سند یاد شده ، با برخوردی هشیارانه، واقعیت های عینی ایران امروز را، که شکل گرفتن  دولت دهم بخشی از آن است، انکار نمیکند. در عین حال  دولت را، همراه با بقیه شاخه های قدرت ، منجمله رهبری و بخش نظامی، در یک سبد قرار داده، و برآوردن مطالبات عمومی را فراتر از حدود مسئولیتهای دولت میبرد.

اگرچه در بخشی از بیانیه، مسئولیت پذیری دولت در برابر مجلس ( قوه مقننه ) توصیه شده است، و لی در نگاهی فراتر از دولت موجود و مجلس کنونی، آزادی انتخابات، آزادی مطبوعات، و مبارزه با فساد مورد تاکید قرار گرفته که در مجموع ابزار اولیه یک جامعه متعارفی  و آزاد بشمار میروند.

بیانه موسوی، نه تنها از خواسته های مطرح شده در جریان انتخابات اخیر، که از انجام اصلاحات موضعی در درون نظام نیز عبور کرده  است. تحقق پنج ماده مندرج در بیانیه یاد شده در عمل به معنی در خواست انتقال تدریجی قدرت از حکومت فعلی به مردم است، و نه اصلاح بعضی از امور، با ادامه حضور و سر کرد گی عوامل کنونی قدرت.

خواسته های پنج گانه مندرج در بیانیه موسوی، بخشی ساده از مانیفست  قدرت سیاسی تازه شکل گرفته ای است که نوید میدهد با پشتیبانی مردم قادر خواهد بود از نا آر امی های ناشی از شکل گرفتن خلاء ناگهانی قدرت در ایران ، بعد از کنار رفتن نظام فعلی، پیش گیری بعمل آورد.

اگرچه پاره ای از واکنشها به مفاد اعلامیه یاد شده حاکی از احتمال انعطاف پذیرتر شدن خواسته های جنبش سبز با هدف عبور از بحران سیاسی کنونی است، و در نتیجه توصیه میکند که رهبری نظام سیاسی نیز با " گذشت  و بخشندگی" امکان رسیدن به مصالحه را در جامعه فراهم سازد،  نظیر آنچه محسن رضائی در نامه خود به رهبر جمهور ی اسلامی مطرح کرده، ولی، بیانیه موسوی عقب نشینی از خواسته های مربوط به انتخابات نیست، بلکه عبور از محدوده خواسته های یاد شده و طرح خواسته های مهمتری است.

به این ترتیب، بیانیه موسوی را نه عقب نشینی از خواسته های مرتبط با نتایج اعلام شده انتخابات ماه خرداد که تنها در چهار چوب یک اقدام هشیارانه برای عبور از آن باید تلقی کرد.

ایران با واقع شدن در یک منطقه استراتژیکی حساس، در صورت قرار گرفتن در شرایطی مشابه با آنچه که افغانستان در سال 2001 و عراق در سال  2003 تجربه کردند، میتواند بازار جهانی نفت، اقتصاد جهانی  و امنیت منطقه را با بحران جدی روبرو سازد.

از این لحاظ پیش گیری از ایجاد خلاء قدرت  در ایران پس از  ساقط شدن قدرت حاکم کنونی، نه تنها یک نیاز داخلی که در ابعادی وسیعتر یک نگرانی عمده در منطقه بشمار میرود.

اپوزیسیون خارج از ایران نیز که طیف غیر منسجم و نا هماهنگ،  از چپ تا راست افراطی را در بر گرفته، نه تنها نماینده کامل خواسته های مردم داخل ایران نبود و در نتیجه طی 30 سال گذشته از ایجاد ارتباط نزدیک با توده های داخلی مردم و تاثیر گذاری بر آنها باز مانده ، که در ایجاد هماهنگی و یک صدائی مابین ایرانیان مقیم خارج نیز توفیق قابلی بدست نیاورده بود.

رویداد های بعد از انتخابات، و شکل گرفتن جنبش سبز ابتدا ایرانیان مقیم خارج را به حمایت از مردم بر خاسته در درون کشور وا داشت و پس از آن زمینه هماهنگی بیشتر مابین گروهای سیاسی خارج از کشور را نیز  فراهم ساخت. در حقیقت جنیش سبز بنوبه خود عامل ایجاد هماهنگی بیشتر مابین اپوزسیون خارج از کشور شد.

بیش از شش ماه پس از آغاز و پا گرفتن جنبش سبز که خواستار آزادی سیاسی و حکومت مردمی است، انتشار بیانیه پنج ماده ای، راهکار انتقال آرام قدرت را از حاکمیت کنونی به مردم ترسیم میکند.

اجرای توصیه های مندرج در مانیفست اخیر موسوی که از مرز خواسته های موضعی بسیار فراتر رفته است( منجمله اعتراض به نتایج انتخابات  و یا شخصی ( طلب قرار گرفتن در منصب رییس جمهوری ) ، جامعه را در مسیر انتقال آرام و تدریجی قدرت قرار خواهد داد. در صورت  خود داری ازپذیرش شرایط توصیه شده در بیانیه یاد شده، که امکان آن بسیار محتمل تر  از رد کامل آن از سوی نظام و روی کردن حاکمیت به خشونت  بیشتر است،  بحران کنونی ادامه خواهد یافت و در چنین صورتی، شانس مردم برای رسیدن به پیروزی در میان مدت، بمراتب بیشتر از نظام حاکم خواهد بود.  شکل گرفتن قدرت سایه که بیانیه موسوی اعلامیه موجودیت آن است، پرکردن خلاء قدرت ناشی از شکست حکومت را آسان تر خواهد ساخت و از این لحاظ نگرانی های داخلی و خارجی مرتبط با آن را کاهش خواهد داد.