فرهنگی و هنری

وقتی تصویری تصویر دیگر را می پوشاند

به قلم : شهلا رستمی

تاریخ انتشار مقاله  18/04/2009 به روز شده  30/04/200911:58 TU

هنرمندان که همواره درجستجوی پدیده های مختلف بصری برای خلق آثارشان بوده اند، گاه  با تصویر وگاه با تماشاگران آن بازی کرده اند. حاصل چنین شیطنتی آثاری است که از روز 8 آوریل دربخشی ازموزه "گران پاله" یا کاخ بزرگ، در همسایگی نمایشگاه "اندی وارهال" به تماشای عموم گذاشته شده اند.

این تصاویر که شماری از آنها در ضمیمه شماری از نامه های الکترونیکی دست به دست گشته اند و اکنون زیر عنوان" وقتی تصویری تصویر دیگر را می پوشاند : "آرچیبولدو" – "دالی" و "رتس"  به نمایش گذاشته شده اند، درواقع تصاویر پنهان نیستند بلکه از روی هم قرار دادن دو یا چند تصویر به وجود آمده اند. به عبارت دیگر می توان آنها را تصاویر مضائف خواند. تصاویری که نظر به جنبه تفریحی شان، بسیار در قرن نوزدهم مردمی شدند. درعین حال این گونه تصاویر امکان می داد به سوژه های "تابو" چون سیاست مذهب و سکس هم پرداخته شود.

دراین نمایشگاه، همانگونه که از نامش بر می آید، نه تنها بر مهارت هنرمندانی تکیه می شود که با تخیلات خود این بازی و یا تکنیک را به وفور درآثارخود به کار بردند، بلکه طبیعت هم فراموش نشده که گاه اشکالی را به وجود می آورد که در آنها می توان چهره ویا ترکیبی فیگوراتیو دید.

درمیان تقسیم بندیهای مختلف، بخش کوچکی زیر عنوان "مینیاتورهای مغول"، گرچه مینیاتورهائی با سبک هندی دیده می شود، اما مینیاتور ایرانی همراه با اشعار فردوسی و نظامی هم دیده می شوند که منبعشان ذکر نشده است. حال باید دید از چه روچنین عنوانی برای مجموعه آثاری انتخاب شده که برخی از آنها ایرانی هستند.

گفتنی است که مسئولان این نمایشگاه با انتخاب بسیار دقیق 250 اثر نقاشی، طرح، گراوور، مجسمه و حتا فیلم، یک قرائت دیگری از تاریخ هنر ارائه می دارند. نمایشگاهی که تا روز 6 ژوئیه برگزار خواهد بود.

 جشنواره هنر محیطی ایران

بیست و دومین جشنواره هنر محیطی ایران ، از روز 26 فروردین، به مدت سه روز، با کار در معدن نمک، در حاشیه باتلاق گاو خونی برگزار شد.

احمد نادعلیان، مبتکر هنر محیطی و برگزار کننده اکثر جشنواره های در ارتباط با این هنر، در کنار این جشنواره همایشی را هم با عنوان "هنردرمحیط یا دررسانه" برگزار نمود. گفتنی است که او چندی پیش، یکی دیگر از پروژه های محیطی خود را در حاشیه رودخانه داراباد، در شمال شهر تهران، به پایان رساند. در آغاز گفتگو با احمد نادعلیان، ازاو درمورد چند وچون جشنواره هنر محیطی ایران و انتخاب معدن نمک پرسیدم :

 

از فیلم های تازه چه خبر ؟

سینما ی چریکی

با حضور سه فیلم مستند بر پرده سینما ها ، شاهد ظهور همه جانبه سینماگرانی هستیم که به گونه ای فرزندان "مایکل مور" به شمار می آیند چرا که همگی در کمین قدرتمندان نشسته اند و با دوربین خود واقعیت های پنهانی را بر ملا می کنند. از این رو شاید بتوان آن ها را سینماگران چریک نامید.

 اولین آن ها "اروین واگن هوفر" اتریشی است که در فیلم تکان دهنده خود "بیائید پولدار شویم"، دنیای بی رحم پول جهانی را می شکافد. در این فیلم می بینیم چگونه پس انداز بازنشستگی افراد معمولی در اروپا و آمریکا، توسط شرکت های خارجی در بهشت های مالیاتی انبار می شوند، بهره آن ها به جیب تعداد معدودی سرمایه دار ریخته می شود اما ضررش را همین پس انداز کننده کوچک می پردازند. سرمایه دارانی که یا آسودگی وجدان در هند، چین و آفریقا و شماری کشور دیگر مردم را می چاپند، محیط زیست را ویران می کنند و تنها هدفشان به دست آوردن پول بیشتر است.

درفیلم "شاهدان ناخواسته"، "خوان خوزه لسانو" ،"هولمان موریس"، روزنامه نگار مدافع حقوق بشر را در سفر هایش به درون جامعه خشونت زده کلمبیا دنبال می کند و همراه با او علل این خشونت ها را جستجو می کند. در این فیلم می بینیم که چگونه قاچاقچیان همه کشور را فاسد کرده اند ودولت نیز همه راههای مذاکره با "فارک" چریک هائی که شماری گروگان گرفته اند را بسته است. معروفترین این گروگان ها "اینگرید بتانکور" کاندیدای ریاست جمهوری بود که پس از شش سال حبس، چندی پیش به کمک ترفند ها و رشوه دادن ها ها آزاد شد. دولتی که حقوق پایه ای افراد را رعایت نمی کند. "هولمان موریس"، که می گوید بدون گفتگوی سیاسی، بیرون رفت از این هرج و مرج ممکن نیست، همه روزه مورد تهدید قرار دارد، همکارانش کشته شده اند. روزنامه ها بسته شده اند و او برای بیرون رفتن از خانه ناچار است بیش از 20 محافظ داشته باشد. و مادام که او در انتظار ترور شدن است، کلمبیا بیش از پیش در خشونت و نا امنی بیشتر فرو می رود.

"کار وکاسبی کاتنگا" ما را به درون نحوه کار کرد معدن هائی می برد که سرمایه کشور "کنگو " از آن جا تأمین می شود. در این فیلم، "تیری میشل"، مستند ساز بلژیکی که در گذشته نیز از او "موبوتو، پادشاه زئیر" (1999) و "رودخانه کنگو" (2005) را دیده بودیم، نشان می دهد چگونه غربیان می آیند، کارخانه های متروک را صاحب می شوند، سرمایه گذاران را جذب می کنند، کشوری غنی را می چاپند و مردم آن را در فقری وحشتناک فرو می برند. سپس متوجه می شویم که سفید پوستان وحشی ترین دشمنان نیستند بلکه چینی ها روی آن ها را سفید کرده اند. آن ها حتا کارگران خود را از چین می آورند تا از سرمایه ای که از کنگو نصیبشان می شود، حتا ذره ای را هم برای اهالی آن نگذارند..

فیلمی که درهمین رده قرار می گیرد و علیرغم سال ساختش هنوزهم در برخی از سینما ها نمایش داده میشود فیلم "ما دنیا را تغذیه می کنیم" یا بازار گرسنگی، ساخته همین "اروین واگن هوفر" اتریشی است که پرده از افراط وتفریط ها در زمینه تولید مواد خوراکی، از جمله مرغ داری صنعتی می دارد و نشان می دهد که 2 میلیون کیلو نانی که دو روز از عمرش گذشته در سال، در شهر وین، پایتخت اتریش، بیرون ریخته می شود، در حالی که حتا در همین کشور هم هستند شماری که به نان نیاز دارند. و یا محصول 350.000 هکتار زمین زراعی در آمریکای لاتین برای تغذیه دام های اروپائی، سویا تولید می کند، در حالی که یک چهارم جمعیت این کشورها از بدی تغذیه رنج می برند. در کنار آن در می یابیم که هراروپائی حدود ده کیلو سبزیجات در سال مصرف می کند که در جنوب اسپانیا و با آبی که از سفره های زیر زمینی بر گرفته می شود، آبیاری می شوند. در نتیجه مردم محلی با مشکل بی آبی دست و پنجه نرم می کنند.

فیلم هائی که گرچه در این دوران بحران اقتصادی، روحیه کسی را شاد نمی کنند اما دیدنشان برای حساس شدن نسبت به سرنوشت همه انسانها و محیط زیست واجب است.

 

 در میان گرد و غبار

فیلم دیگری که نظر به موضوع، کارگردان و شماری از دست اندرکاران ساخت آن، من را به دیدن آن کشاند، "در میان گرد وغبار" اولین فیلم بلند شوکت امین کرکی ، کارگردان کرد عراقی بود که داستان دو پیشمرگ کرد و یک کودک عراقی گمشده را در شهری نیمه ویران و اسیر خشونت باند های مختلف نشان می دهد. این فیلم که از نقد های بسیار خوبی برخوردار شده، فیلمی است با سناریوئی مبهم که نمی گذارد تماشاگر وارد دنیایش شود. در واقع تماشاگر باید از پیش شناخت خوبی از وضع عراق داشته باشد تا شرایط فیلم در او تأثیر بگذارد. علت دیگر این است که کارگردان گرچه تلاش دارد سر در گمی ملتی را، پس از سقوط صدام، از ورای سردرگمی شخصیت هایش نشان بدهد، در بازیها و داستان غلو می کند و از این رو از اعتبار موضوع می کاهد. با این حال این اولین فیلم را می توان چرک نویس خوبی برای فیلم آینده این کارگردان دانست.

 

 مشکلات تازه موسیقی پاپ در ایران

 بر مبنای خبر هائی که چندی پیش در رسانه های اینترنتی ایرانی منتشر شد، ظاهرأ قرار شده که کنسرتهای موسیقی "پاپ" در ایران دو روزه بشود. چند تن از مسئولان هم این خبر را تأئید کردند.

 از ابوالحسن مختاباد، روزنامه نگار و منتقد حوزه موسیقی پرسیدم به چه دلیل یک چنین تصمیمی گرفته شده و این تصمیم چه پیامد هائی برای انی گروه ها به دنبال خواهد داشت؟

 

 

وقتی که مردان باله می رقصند

 یکی از گروهای باله که بیش از هر گروهی در دنیا برنامه اجرا میکند، گروه "تروکادرو" است که از رقصندگان مردی تشکیل شده که لباس های رقص زنانه می پوشند و رپرتوآر تعیین شده برای آنها را اجرا می کنند. منتها با این اختلاف که اکثر آنها شماره کفششان از 41 به بالاست و رقصیدن با کفاش های مخصوص باله و روی انگشت پا رقصیدن چندان نباید برایشان آسان باشد. با این حال آنها با جدیت بسیار و زیر نظر معلمان بسیار معروف اپرای پاریس و یا "باله هامبورگ" تمرین می کنند.

این گروه از روز 21 تا 25 آوریل بخش هائی از رپرتوار کلاسیک باله را به روی صحنه می آورد. در میان ان ها رپرتوآر باله مدرن واز جمله آثار "مرس کانینگهام" هم فراموش نشده است.

 

 پدر سرود مقاومت فرانسه در گذشت

"موریس دروئون"، نویسنده و پدر"سرود مقاومت" فرانسه، سه شنبه گذشته در 90 سالگی، در پاریس در گذشت. "موریس دروئون" که در سال 1918 در پاریس به دنیا آمد هرگز پدرروسش، "لازار کسل" را نشناخت چرا که پدرش با شلیک یگ گلوله به قلب خود، به زندگی اش پایان داده بود. موریس که حاصل یک رابطه عاشقانه بود در 18 سالگی واقعیت مرگ پدرش را کشف کرد. به ویژه اینکه "رنه دروئون"، یک محضر دار اهل شمال فرانسه، پس از ازدواج با مادرش نام خود را به او داده بود. بعد ها تحت تأثیر عمویش "ژوزف کسل" و محافل ادبی نزدیک به او، به ادبیات رو آورد و از جمله رمان بسیار معروف "پادشاهان نفرین شده" را نوشت که از آن سریال تلویزیونی نیز تهیه شده است. "موریس دروئون" گر چه از نظر سیاسی طرفدار پرو پا قرص ژنرال "دوگل" بود و در زمان جنگ با آلمان نازی مخفیانه خود را به انگلستان رساند تا در کنار دوگل مبارزه با دشمن را ادامه دهد، اما همه همواره از او به عنوان یک محافظه کار سر سخت نام برده اند. به هر حال از دوران حضور در لندن و همکاری با عمویش "ژوزف کسل" در برنامه ای به نام "شرافت و میهن" در رادیوی "بی بی سی"، سرود مقاومتی بر جا مانده که موسیقی اش را "آنا مارلی" ساخته است. سرودی که در قلب هر فرانسوی نه چندان جوان هیجان می آفریند زیرا آنهائی هم که شاهد جنگ دوم جهانی نبودند، از طریق خانواده شان و یا خاطرات بسیار تازه جنگ، به گونه ای با آن زندگی کرده اند. این سرود، "سرود پارتیزان ها" در سبک های مختلف اجرا شده، اما شاید یکی از دلپذیر ترین آن ها اجرای این سرود توسط"ایو مونتان" هنرپیشه و خواننده فقید باشد.