معرفی کتاب

حدیث نفس، اثر حسن کامشاد

به قلم : فرنگیس حبیبی

تاریخ انتشار مقاله  04/07/2009 به روز شده  05/07/2009 13:11 TU

"خاطره های رسته از فراموشی که سالیان سال در کنار ذهن من خفته بود در پیر سالی به خلجان درآمد و خود خود را نویساند ونوشتن بیشتر گوش کردن بود تا سخن گفتن و حاصل یکسره مکاشفه است بدون موعظه و مبالغه"

این گوشه ای از مقدمۀ کتاب "حدیث نفس"، نوشتۀ حسن کامشاد است که نشر نی آن را در تهران منتشر کرده است. این کتاب زندگینامۀ این نویسنده، پژوهشگر ادبیات فارسی و مترجم است که در پنج بخش و بیش از صد وبیست قطعه که هر یک ماجرایی را بازگو می کند نوشته شده است."

حدیث نفس" که تنها پنجاه سال از زندگی حسن کامشاد را در بر می گیرد، یعنی از تولد در 1304 شمسی تا 1354 که وی به عنوان مدیر عامل شرکت ملی نفتکش ایران در لندن، جلد دومی را نیز به همراه خواهد داشت. این کتاب در کمال روانی، با شوخ طبعی و نگاهی منصفانه و بدون تفرعنی خود شیفته نوشته شده است . خواننده با میل و همواره با لبخندی در گوشۀ لب آن را تا به آخر می خواند و از طریق سیر در رویدادهای زندگی شخصی او به مناسبات افراد، سلسله مراتب قدرت و زندگی روزمره، با همۀ شادی ها و پستی های بزرگ و کوچک آن و به بخشی از دست انداز های سیاسی و اجتماعی ایران شصت هفتاد سال گذشته ، پی میبرد.

 در این کتاب با چهره های کم یابیش شناخته شده ای روبرو می شویم که در برش های کوچک یا بزرکی از زندگی نویسنده حضور داشته اند. از شاهرخ مسکوب که دوست دیرینه و یگانۀ او بوده است تا مجتبی مینوی ، فروغ فرخزاد و ابراهیم گلستان پروفسور لیوی ، زان کوکتو و لویی آراکون.

 آنچه به ویژه در این کتاب تأمل برانگیز است اینست که الزامات زندگی در جامعه ای چون ایرانسال های دهۀ های بیست تا پتجاه، البته پس از آن نیز، به جوانی فرهیخته اجازۀ بالندگی درعرصه ای که مورد علاقۀ راستینش است نمی داده است و او را به پشت میز اداراتی می فرستاده است که ذره ای رشد فکری و خلاقیتی را در وی برنمی انگیخته است. با این حال حسن کامشاد توانسته است این دو وجه مجزای زندگی خود را به سلامت در کنار هم تجربه کند.

از حسن کامشاد بیش از بیست کتاب از انگلیسی به فارسی و بالعکس ترجمه شده است. تاریخ چیست اثر ای. چ. کار، دنیای سوفی اثر یوستسن گوردر و سرگذشت فلسفه اثر براین مگی نمونه هایی از کار ترجمۀ اوست. پایان نامۀ دانشگاهی او در کمبریج در بارۀ نثر ادبی معاصر ایران یکی از کتاب های مرجع در حوزۀ ایرانشناسی است که متآسفانه از ترجمۀ فارسی آن بسیار ناخرسند است.