معرفی کتاب

"بر بال بحران"، نوشتۀ ایرج امینی

به قلم : فرنگیس حبیبی

تاریخ انتشار مقاله  13/07/2009 به روز شده  13/07/2009 14:56 TU

 

این کتاب شرح زندگی سیاسی دکتر علی امینی است که پسرش ایرج امینی بر پایۀ یادداشت های شخصی دکتر امینی و با مراجعه به اسناد دیپلماتیک غرب و کتاب های مربوط به رویدادهای سیاسی معاصر ایران نوشته است.

دراین کتاب 600 صفحه ای که توسط نشر ماهی در تهران منتشر شده است ماجراها ی زندگی، خصوصیات شخصی دکتر امینی، که یکی از شاخص ترین چهره های سیاسی ایران در شصت سال گذشته بوده است، و رویدادهای یک قرن تاریخ معاصر این کشورنقل شده است.

ازلابلای صفحات این کتاب با مردی آشنا می شویم که، به واسطۀ موقعیت طبقاتی و تاریخی، گویی رسالتش ایجاد پل ارتباطی میان ایران وغرب، خاندان قاجار و سلسلۀ پهلوی، ملی گرایان و دربار و در نگاهی کلی تر، سنت و تجدد بوده است. او که نوۀ امین الدوله یکی از شخصیت های اصلاح طلب دوران قاجار بود و در نوجوانی به روشنی آرزوی نخست وزیر شدن داشت، کار سیاسی و دولتمداری خود را در مقام معاونت قوام السلطنه آغاز کرد. از آن پس بارها معاون وزیر و وزیر شد. از جمله اوهم در کابینۀ دکتر مصدق وزیر بود و هم در کابینۀ زاهدی.

علیرغم مناسبات پیچیده و همراه با بغض وبی اعتمادی با شاه، تا آخرین ماه های حکومت پهلوی به عنوان مشاور با شاه همراهی کرد و در عین حال بابسیاری از چهره های فعال انقلاب در تماس بود.

او که همزمان با انقلاب مشروطه بدنیا آمد، در قلب مهمترین تلاطمات سیاسی ایران حضور داشت در سال 1992 درهشتاد و هفت سالگی در غربت درگذشت ایرج امینی می گوید عنوان کتاب را از آن رو "بر بال بحران" انتخاب کرده است که پدرش همواره در مواقع بحرانی مصدر کار بوده است و زیرکی، اراده و آگاهی خود را در حل میانه روانه ومصلحت طلبانه آن به کار برده است.

ایرج امینی در پاسخ به این پرسش که چگونه انسان می تواند در بارۀ پدرش بنویسد و جانب واقعیت و انصاف را رعایت کند، می گوید همواره شخصیت "پدر" را از شخصیت " سیاستمدار" جدا کرده است. آنچه برای او مسئله برانگیز بوده است، موقعیتش در قبال شاه بوده. زیرا به عنوان دیپلمات، و زمانی مسئول در دربار، داشتن برخوردی منتقدانه نسبت به شاه برایش دشوار بوده است. او می گوید میان شاه و دکترامینی رابطه عشق و نفرت حاکم بوده است. عشق از جانب دکتر امینی و نفرت از سوی شاه.

دراین کتاب یکبار دیگر دشواری تاریخی میانه رو بودن و در راه آشتی ملی فعالیت کردن روشن می شود. ایرج امینی علت شکست پدرش را فقدان تیمی کاردان وهمسو و ضعف مشارکت مردم در اصلاحات می داند.

ازلابلای فصل های کتاب با شخصیت، خانم فخرالدوله، مادر دکتر امینی نیزآشنا می شویم. زنی مقتدر سخت کوش و زیرک و کاردان. ایرج امینی می گوید متأسفانه خاطرات کمی از مادر بزرگش در ذهن دارد ولی مطمئن است که اگر او هنوز زنده بود حتماً هر روز پشت کامپیوترش می نشست و از طریق اینترنت به اخبار دنیا دسترسی می یافت.

 ایرج امینی یک کار تحقیقی در بارۀ شخصیت، افکارو کار های امین الدوله جد پدریش در دست دارد که امیدوار است بزودی به ثمر برسد.