4. Festiwal filmowy "Europa wokół Europy"

Nowe spojrzenia na wojnę i miłość

 Anna Rzeczycka

Tekst z  18/03/2009 Ostatnia aktualizacja 18/03/2009 18:36 TU

Od 3 lat festiwal filmu „Europa wokół Europy” prezentuje szerokiej publiczności i ludziom, którzy z kinem związani są zawodowo, kinematografię Europy środkowo-wschodniej. W ramach 4.wydania tego festiwalu w paryskim kinie L’Entrepôt i kinach departamentu Ile -de- France pokazywanych jest 50 filmów fabularnych i 30 dokumentów. Po projekcjach paryskich, festiwal przeniesie się do Normandii, a stamtąd ruszy w świat. Przed końcem roku zobaczą go widzowie w Londynie, Brukseli, Madrycie, Amsterdamie, Warszawie lub Wrocławiu, Moskwie, Liublianie i Belgradzie.

Założycielką festiwalu "Europa wokół Europy" jest pani Irena Bilic - filozof i filmowiec, pochodząca z Serbii:

W pewnym momencie uświadomiłam sobie, jak słabo jest znana na zachodzie kinematografia tworzona w Europie zwanej środkową i wschodnią. Nawiasem mówiąc nazwa Europa wschodnia jest – moim zdaniem - konceptem politycznym nie pasującym już do aktualnej rzeczywistości. To nie jest koncept geopolityczny i nie ma żadnego powodu, by utrzymywać go przy życiu.

Kiedy dzisiaj czytamy w encyklopediach artykuły na temat 1000 filmów, które trzeba absolutnie zobaczyć, widzimy, że na tej liście jest bardzo mało filmów z Europy wschodniej. Celem naszego festiwalu jest zatem przybliżenie publiczności zachodniej kina robionego na Wschodzie. Chcemy konfrontować filmy, chcemy prezentować różne filmy z rozmaitych epok, filmy polskie, węgierskie, jugosłowiańskie, słoweńskie, greckie, rosyjskie, a także francuskie i angielskie, bo filmy zachodnio-europejskie nie są bynajmniej wykluczone z naszego programu. 

W tym roku w programie festiwalu Europa wokół Europy jest aż 80 filmów

Co roku mamy w ramach naszego festiwalu sekcję filmów europejskich z lat 60. Jest to - jak dotąd -  najbardziej interesujący okres w przypadku kinematografii polskiej, węgierskiej, francuskiej i rumuńskiej. Moim zdaniem, kino to miało bardzo interesujące spojrzenie na drugą wojnę światową. Narodził się wtedy nowy język kinematograficzny, który mógł zostać zrozumiany wszędzie na świecie. Jeśli chodzi o film współczesny, to w pierwszym rzędzie pomyślałem o Sukorowie, to on nasunął mi tytuł tegorocznego festiwalu „Nowe spojrzenia na miłość i wojnę”. Miłość i wojna to tematy, które zawsze zresztą interesowały filmowców.  

Gościem honorowym festiwalu w tym roku jest Polska:

Prezentujemy 19 polskich filmów i mamy przyjemność gościć Krzysztofa Zanussiego: Pokazujemy jego pierwszy film Iluminację a także ostatni – uroczą czarną komedię Serce na dłoni . Pokazaliśmy także Rysopis Jerzego Skolimowskiego i Syberyjską Lady Mackbet  Andrzeja Wajdy, która jest absolutnym cudem. Pokazujemy także 10 filmów szkoły łódzkiej oraz nowy film Wojciecha Smarzowskiego Wesele.

Kino polskie  będzie także pierwszą kinematografią pokazywaną w ramach  normandzkiego wydania naszego festiwalu. Zorganizowaliśmy okrągły stół z udziałem Krzysztofa Zanussiego. Ta dyskusja wzbudziła wielkie zainteresowanie: na początku temat był mniej lub bardziej teoretyczny, chcieliśmy dyskutować o polskiej szkole filmowej, o nowej polskiej fali i o tendencjach w polskim kinie, ale w końcu rozmawialiśmy o rzeczach bardziej konkretnych i wzbudzających nasz niepokój. Zastanowialiśmy się, dlaczego kino Europy środkowo-wschodniej nie jest na zachodzie promowane, wspierane, lubiane. Dlaczego jest odrzucane, zwłaszcza tu, we Francji, choć jest tu prezentowane, a jego autorzy są bardzo znani.

Dla wyjaśnienia tego stanu rzeczy postawiono kilka hipotez. Według niektórych opinii, koniec zimnej wojny, upadek muru i komunizmu były wyjątkowym ciosami dla wszystkich lewicowych tendencji we Francji , które poczuły się bardzo zawiedzione tym, że ich marzenia o lepszym, sprawiedliwszym świecie pod rządami socjalistów nie spełniły się i że wszędzie mamy teraz do czynienia z banalnym i nieciekawym kapitalizmem.

Istnieje też czynnik czysto propagandowy: na Zachodzie obowiązuje ciągle pojęcie Europy wschodniej, a kinematografia Europy wschodniej widzowi na Zachodzie natychmiast nasuwa skojarzenia z czymś ponurym, depresyjnym, ciężkim. Inna rzecz, o której dyskutowano w czasie okrągłego stołu, to nowe technologie – i tutaj nie chodzi już o kino innej Europy, lecz o kino w ogóle.

Wspomniano także o kryzysie ekonomicznym i strachu przed przyszłością. To powszechne obecnie  poczucie zagrożenia dotyczy całego życia, a nie tylko produkcji filmowej w krajach europejskich, wokół Europy i w jej sercu.