W bok od autostrady

„Psyche w zwierciadle Azay”

 Agnieszka Kumor

Tekst z  21/06/2009 Ostatnia aktualizacja 24/06/2009 16:10 TU

Bates Harry (1850-1899) "Historia Psyche", detal: "Opuszczona Psyche". Paryż, Musee d'Orsay
© RMN, Photo de presse

Królewna Psyche była tak urodziwa, że wzbudziła zazdrość Afrodyty i miłość Erosa. Ujęci pięknem i symboliką mitu poeci, malarze, rzemieślnicy poświęcili mu na przestrzeni wieków niezliczone dzieła sztuki. Zazdrość, tajemnica, wyobcowanie, ciężar próby to niektóre z poruszanych przez nich motywów. Stały się one pretekstem dla wystawy sztuki użytkowej, zatytułowanej: „Psyche w zwierciadle Azay”, zorganizowanej pod patronatem Centre des monuments nationaux w przepięknym zamku Azay-le-Rideau, w Dolinie Loary.

Zamek Azay-le-Rideau
© Michel Bigot/Centre des monuments nationaux, Paris

Zamki nad Loarą, szczególnie te mniej znane, starają się urozmaicić swą ofertę kulturalną, by przyciągnąć rodzimych i zagranicznych turystów. Organizatorzy wystawy w Azay-le-Rideau, dyrektor zamku, pan Gérard Cieslik (polskiego pochodzenia w drugim pokoleniu) wraz z panią komisarz, Lorraine Mailho-Daboussi (konserwatorką naczelną zabytków francuskich) nie pomylili się. Wystawa odkrywa nieznane aspekty trochę zapomnianego, a niesłusznie!, mitu o pięknie, które pokonało wszelkie przeciwności pokorą i niezłomnością uczuć.

Triumf miłości

No, z pokorą to na początku było różnie. Córka królewska, Psyche, była tak piękna, że ludzie składali jej cześć równą bogom. Królewna nie miała z tego powodu wybujałej ambicji, mimo to ściągnęła na się zazdrość Afrodyty, której, jak wiadomo, cześć należała się niejako z urzędu. Posłany z misją karną Eros, sam się w Psyche zakochał. Składał jej nocne wizyty, w czasie, których robili nie wiadomo co. Siostry królewny zaczęły z niej szydzić, skrycie jej zazdroszcząc urodziwego chłopca-mężczyzny o świetlistych skrzydłach. Panna z lampą oliwną zbliżyła się do śpiącego kochanka i wbrew jego wyraźnym zakazom ujrzała jego twarz. W tym momencie nauczyła się pokory i zaznała ciężaru próby.

Na samotnej skale, w bezmiarze oceanów Afrodyta mściła się na Psyche w najwymyślniejszy sposób: a to kazała jej obłaskawić psa Cerbera, a to uzyskać od Persefony balsam piękności. Wystraszoną królewnę postanowił uratować wciąż zakochany Eros. Na prośbę kochanka, Zeus zgodził się przyjąć nieszczęsną na Olimpie, gdzie rychło wyprawiono wesele.

"Psyche i Eros", Marie-Delphine-Marcelle de Cool, malowidlo na porcelanie
© RMN, Photo de presse

Zaczęło się od gobelinu

Organizatorzy wystawy „Psyche w zwierciadle Azay” stopniowo zaostrzają apetyt zwiedzających, ukazując treść mitu i ewolucję jego wizerunków na przestrzeni wieków. Ekspozycję podzielono na sześć części – pod względem chronologii, aspektów artystycznych i poetyckiej symboliki – od początków mitu po wiek XIX. Artyści czerpali inspirację z Metamorfoz, czyli Złotego osła Apulejusza. Niemal całkowicie zapomniany w średniowieczu, mit Psyche i Erosa rozkwitł w sztukach użytkowych w okresie renesansu i trwał nieprzerwanie w wiekach późniejszych.

Przygotowanie wystawy zabrało, jak wyznaje pani komisarz, dwa lata. Trzeba było skontaktować się z licznymi muzeami i kolekcjonerami na całym świecie.

"Psyche i Eros", manufaktura Ginori w Doccia, ok 1745
© RMN, Photo de presse

A zaczęło się od gobelinu, pozostającego w zbiorach zamku Azay-le-Rideau, którego tematykę stanowi właśnie mit Psyche. Od gobelinu po zastawy stołowe, od starodruków po wazy majolikowe i litografie..., na wystawie zgromadzono eksponaty wypożyczone z Luwru, z paryskiego Muzeum Sztuk Użytkowych, z Muzeum Sztuk Pięknych w Lyonie i Orleanie, z National Gallery of Scotland w Edynburgu, z Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, zamku w Fontainebleau, Malmaison, Bois-Préau oraz z kolekcji prywatnych.

Całość uczy, cieszy oczy, pozwala zastanowić się nad nośnością mitu w naszych czasach. Niezwykłe przeżycie!

Z małą pomocą duszy i rozumu

Mity założycielskie są fundamentalnym bogactwem naszej cywilizacji i kultury. Nie należą jedynie do wieków przeszłych, lecz mogą i powinny stać się apanażem obecnych i przyszłych czasów. Wystarczy trochę dobrej woli i iskra rozumu, by je poznać lub przypomnieć. Z historii Psyche i Erosa każdy wyciągnie naukę, jaka jemu przypadnie do gustu: wszak mit piękna i miłości wciąż jest nam bliski i żywy!

Wystawa „Psyche w zwierciadle Azay” na zamku Azay-le-Rideau wzbogaci z pewnością wizytę zamków nad Loarą.

„Psyche w zwierciadle Azay”, wystawa czynna do 30 sierpnia 2009 (do 30 czerwca w godzinach 9.30 – 18.00, od 1 lipca do 30 sierpnia 9.30 – 19.00.

Zamek Azay-le-Rideau, Centre des monuments nationaux (Château Azay-le-Rideau) 37190 Azay-le-Rideau
Tel. [phone], fax. [phone]
http://www.azay-le-rideau.monuments-nationaux.fr/
www.monuments-nationaux.fr

Imprezy towarzyszące:

Teatralne zwiedzanie zamku z rodziną (dzieci od 5 do 12 lat) – od 13 lipca do 14 sierpnia, o 15tej i 16.30.

Nocne zwiedzanie zamku „Sny i światła” (Songes et lumières) – 1 lipca – 31 sierpnia.

Koncert zespołu Doulce Mémoire (pod dyr. Denisa Raison Dadre) - 13 lipca o godz. 19.30 (część 1) i o 21.30 (część 2) na dziedzińcu zamkowym, muzyka renesansowa inspirowana mitem Psyche i Erosa, w przerwie koncertu piknik.